Б.з.б. бір мың жылдықтың басына қарай пирамидалар салынуы тоқтатылды. Пирамидалар ендігі жерде тастан емес, шикі кесектен тұрғызыла бастады, ал мұның өзі бұрынғыдай қымбатқа түспейтін болды. Перғауын бұрынғысынша құдай саналғандықтан олардың құрметіне сансыз мүсіндер орнатыла бастады, демек перғауындарға құдай есебінде табыну көне Египеттің діни наным-сенімдерінде басты орын алды. Египетте құдайлар өте көп болған, тіпті әрбір қаланың бірнеше құдайы болған. Ең құдіретті құдай, яғни құдайлардың құдайы — Күн құдайы «Ра» болды. Одан кейінгі басты орынға өлім құдайы «Осирис» шықты. Египеттіктер өздері о дүниеге аттанғаннан кейін Осирис жер асты патшалығының құдайына баратындығына кәміл сенген. Құнарлы жер мен аналықтың құдайы— Исида болды. Ай құдайы екінші жағынан жазу құдайы да болып саналса, ал Маат — шындық пен тәртіптің құдайына айналды.
Көне Египетте кеңінен орын алған мұндай көп құдайға табынушылық мемлекетті орталықтандыру ісіне нұқсан келтіріп, басқарушы өкіметті одан әрі әлсірете түсті, тіпті мұндай жағдайда басып алған тайпаларды бағыныштылықта ұстаудың өзі қиындыққа соқты. Міне, осындай сындарлы кезеңде тарих сахнасына діни реформатор перғауын Аменхотеп (б.з.б.1419—1400 ж. аралығында билік жүргізген) шықты. Оның басты мақсаты — бір құдайға табынуды жүзеге асыру болды, сөйтіп адамзат тарихында тұңғыш рет көп құдайға табынушылықтан бір құдайға табынушылыққа көшуге маңызды қадам жасалды. Ол жаңа мемлекеттік діни наным-сенім енгізіп, жалғыз құдай «Атон» деген ат берілген Күн шарын жариялады. Осы күннен бастап көп құдайға табынушылық, жойылып, осыған байланысты олардың ғибадатханалары жабылып, олардың иелігіндегі дүние-мүліктер тәркіленді. Бұл шынайы тарихи төңкеріс кезеңінде перғауын IV Аменхотеп өз атын құдай атына сәйкестендіріп «Эхнатон» деп («Атан рухы» деген мағына береді) өзгертіп, Египетіің «астанасын ежелгі Фивыдан өзі салдырған «Атон көкжиегі» деген мағынаны білдіретін Ахетотон қаласына көшірді. (Бұл қаланың орнында қазіргі уақытта Амарн атты шағын қыстақ тұр, сондықтан да Египет тарихының Эхнатонға байланысты барлық кезеңі «Амарндық» деп аталады).
Философиялық даосизмнің негізінде б.э-ң басында «діни даосизм» пайда болды. «Абсолюттік дао» — бұл жаңа бағыттың негізгі ұранына айналды. Ол бойынша өмір дегеніміз — бар болғаны сағым мен қиял ғана, ал өлім — даоға, яғни жанның мәңгілік шынайы болмысына қайта оралу болып саналады. Кейіннен «мәңгілік өмір» жайындағы даосистік ілім шамандықпен, сиқыршылықпен, астрология және демонологиямен ұштасып кетті. Діни даосизмнің үстемдік еткен кезеңінде мәңгілік өмір сүретін даосистік әулиелер жөнінде түрлі аңыздар таралып, олардың мәңгілік өмірді сыйға тарта алатын қабілеттері баса айтылып, дәріптеле бастады. Осы жағынан алып қарағанда, даосизм еуропалық алхимиктерді еске түсіреді. Діни даосизм үстемдігі кезеңінде Қытайда монастырьлар салынып, онда ондаған және жүздеген мың даосистік монахтар тұрды. Олар өздерінің діни қызметтерінен және жерді тиімді пайдаланудан қыруар табыс тауып отырды. Монахтар мен абыздардың қызметі сан алуан болды. Олар адамдар тағдырын болжады, бал ашудың түрлі әдістерін игерді, жын-шайтандарды аластады, бәле-жаладан сақтайтын бойтұмарларды сатумен айналысты, діни құрылыстар мен молалар салуға лайықты «Жын шайтандарсыз» жерлерді анықтады, топ жасауға, жолға шығуға және т.б. байланысты сәтті күндерді белгіледі. Діни даосизм де «әрекетсіздіктігі және тағдырға бой ұсынып «қарсы шықпауды» уағыздады. Бір ғажабы, діни даосизм өзінің өміршеңдігін көрсетіп, осы кезеңге дейін сақталып отыр.
Біздің заманымыздан бастап Үнді елінде пайда болған будда діні Қытайға да кеңінен тарай бастады. Буддизм бойынша өмір дегеніміз — шексіз қайта өмірге келу мен жанданулардың тізбегі, ол — қайғы-қасірет пен зұлымдықтарға толы. Мұндай тығырықтан шығудың жолын буддистер адамның өмір қызығынан бас тартумен байланыстырды және адамдар өз бойындағы барлық мұқтаж-тілектерін барынша басып отыру қажет деп санады. Олар рух — мәңгілік, ал материяның басы мен аяғы бар деп пайымдады. Материалдық өмір жеке өмір сүре алмайды, ол бар болғаны мистикалық рухтың көрінісі ғана. Кейіннен, яғни б.з.-ң IV ғасырына қарай буддалық шіркеулер Қытайдың басты экономихалық, саяси және діни күшіне, ондаған мың будда шіркеулері мен монастырьларын, жүздеген мың монахтардың басын біріктірген айбынды да, қуатты ұйымдарға айналды. Заман ағымындағы түбегейлі өзгерістерге байланысты буддизм даосизм сияқты кейіннен конфуцийлік дінге жол берді.
Таптық қоғамның қалыптасу барысында алғашқы қауымдық құрылыс дәуіріндегі діни наным-сенімдер түбегейлі өзгерістерге ұшырады.
Б.з.б. бірінші мыңжылдықта индуизм дамуының бастауында — брахманизм тұрды. Дін ендігі жерде қоғамдық теңсіздікті ақтау үшін қолданыла бастады, сөйтіп «Құдайлар иерархиясы» қалыптасты. Олардың ішіндегі ең мәртебелілері — Брахма (әлемді жаратушы), Вишна (оны сақтаушы) және Шиба (оны талқандаушы) құдайлары болды. Бұл діни ілімнің негізінде — адамдардың қайғы-қасіретін елемеу, олардың бақытсыздығына мән бермеу сияқты мағыналар жатыр. Абыздар (брахмандар) қабырғасы қайысып еңбек етуді, байларды күндемеуді, бағыныштылықты және т.б. уағыздады.
Б.з.б. VI ғ. Буддизм діні — дамыған құлдық қоғамның идеологиясына айнала бастады. Оның Үнді жерінде ең шарықтаған . кезеңі — б.з.б. V ғ. Мен б.з.-ң бір мыңыншы жылдығының басы болды. Буддизм-ведалық дін мен брахманизммен тығыз байланыста дамыды. Дәл осы кезеңде (б.з.б. VI ғ.) буддизммен қатар діннің екінші бір саласы — «джайнизм» қалыптаса бастады. Оның діни — философиялық трактаттары — «сутраларда»- сансарының (жанның қайта түрленуі) ықпалынан босану жайындағы ілім жатыр. Бұл мақсатқа жету үшін джайнизмнің үш қағидасын орындау қажет. Олар: дұрыс білім (діни білім), дұрыс көре білу (шындық) және дұрыс мінез-құлық.
Б.з.б. бір мыңжылдықтың аяғында ведалық діннің, брахманизмнің дамуы нәтижесінде және халықтың наным-сенімдерінің тығыз араласу процесі арқасында — «индуизм» діні пайда болды. Халықтың басым көпшілігінің «тарапынан қолдау тапқан бұл діни ағымның негізінде жанның қайта түрленуі (сансара) жөніндегі ілім жатыр. Бұл процесс адамның ізгілік немесе қатыгездік іс-әрекетіне баға беру (карма) заңдылығына сәйкес жүзеге асырылады. Бұл дін бойынша құдайларға құлшылық ету және тұрмыстық-касталық ережелерді қатаң сақтау қажет. Бұл дінге табынушылар Ганг өзенін, сиырды және т.б. қасиетті деп санады. Демек, көне Үндістанның материалдық, рухани және көркемдік мәдениеті — дүниежүзілік өркениетте өзінің лайықты да, қастерлі орнын ала білді.
Ежелгі египеттіктер табиғат пен адам өмірін құдіретті күшті құдайлар билейді деп түсінді.
Адамдар құдайларға арнап, олар тұратын үлкен храмдар соққан. Тастан құдайлардың алып мүсіндерін қашаған, қоладан немесе балшықтан кішкентай бейнелерін жасаған. Құдайлар өзініңқолдан жасалған бейнелеріне қоныстанып, адамдардың айтқан сөздерінің бәрін естіп, сый-сияпаттарын қабылдайды деп сенген. Храмдарда құдайлардың қызметшілері-абыздар отырған. Құдаймен абыз ғана тілдесе алады — өйткені ол басқа адамдардан құпия сақталатын ерекше дұғаларды біледі деп есептеген. Храмның құдай отыратын ішкі бөлмесіне бас абыз ғана кіре алады. Ол қасиетті ғұрыптарды атқарады. Перғауындар храмға алтын, күміс тарту етіп отырды. Әрбір сәтті жорықтан соң, абыздар көптеген құлдарға ие болып, басқа да олжаларға батып қалды.
Абыздар бай да құдіретті болды. Себебі египеттіктер олардың сөзі құдайдың сөзі, құдайдың айтқанын айтады деп сенді.