ХХғасырбаскезіндегіБритандықҮндістанмемлекеттік-саясижәнепартиялық-саясижүйесідамығанелболатын.ХIХасырдың80-шіжылдарындамұндаорталықтанған отаршылдық-буржуазиалықбасқаруаппаратыныңнегізіқалыптасты.
БритандықҮндістанныңэканомикалықдамуыметрополияныңмүддесінетәуелдіболды.МетрополияҮндістандышикізатжәнеөзтоварларынөткізурыногынаайналдырды.АғылшынөнеркәсібіменүндіауылшаруашылығыныңарасындағыеңбектіңбөлінупроцесіҮндістанменАнглияарасындағысауданыңдамуыныңкөрінісіболды.
Үндіэкспортыныңнегізгітауарлары:мақта,жүн,кендір,пальмалықталшық,күріш,бидай,дәмділіктер,индиго,апиын,плантациалықдақылдар.
Теңемескелісімдернәтижесіндеелдеүлкенматериалдыққұндылықтаршығарылды.Ағылшынинвестициясыныңсалымдарыныңнегізгіобьектілерітеміржолдар,ирригациялыққұылыстар,плантациялықшаруашылық,фабрика,заводқұрылысыжәнетаукенөнеркәсібі.Ағылшындардыңқолындаелдіңіріөнеркәсіпорындарыболды.
ХХғасырдыңбасынанбасқаруагенттіктерініңмаңызыөсті-Үндістандағыағылшынотарлықмонополияларұйымыжәнеағлшынбанктері.Көпукладтыүндіэканомикасыныңшеңберіндекапиталистікқатынастарбіркелкідамыды.Негізіненағлшындардыңіс-әрекетіКалькутта,Бомбей,МадраскейінненДелиаумағынатаралды.АлДекансолтүстікжәнесолтүстік-шығысаймақтардаауылшаруашылықтыңкапиталистікқатынастарғадейінгіформаларыбасымболды.Калькутта,Мадрас,Бомбейтерриториаларындатауарақшақатыныстарыныңдамуы,ішкірыноктіңқалыптасуыжәнекәсіпкеліктіңдамуыүндісаудаөсімқорлықкейінненөнеркәсіпкапиталыныңқалыптасуынаәсеретті.Олардыңөкілдеріалғашқыдаағылшындарданбірсатытөментұрды,кейінненжетекшіліккекүресебастады.
ХIХғасырменХХғасырдыңтоғысындаБритандықҮндістандәстүрлішаруашылықпенөнеркәсіпорындарытүйіскенкөпукладтыметрополияныңаграрлышикізаттыққосымшасыболды.
Партиялықжүйеніңқалыптасупроцесіотарлықавтократиялықжағдайдақалыптасты.Жергіліктікапиталистердіңмүддесінкөздегеналғашқықоғамдықсаясиұйымдаредәуірдамығанаймақтарда(Бенгаль,Мадрас,Бомбей)ХIХғасырдың30-80жылдарындапайдаболды.Бүлұйымдардыңнегізгіталаптарыэканомикалықпротекционизменгізу,нәсілдікжәнеұлттықкемсітулердіқысқарту.
Қоғамдықпікірдіңжәнесаясимүделердіңдамуынабірнешефакторларкедергіболды.Әлеуметтік-эканомикалақдамудыңбіркелкіболмауы,үндіэканомикасыныңкөпқырлылығы,БритандықҮндістантерриториасындаәртүрліәкімшілік-саясижүйелердіңболуынегзгіфакторларболыпсаналады.Саясибелсенділікнегізіненпрезиденттіктерриторияларғатәнболды.(Бомбей,Мадрас,Калькутта).АлХиндустан,РаджПутан, Ориссасияқтыішкіаудандардасаясижүйеніңқалыптасупроцесібаяужүргізілді.
Үндістанныңсаяситарихыныңбастыоқиғасы1885жылықұрылғанбүкілүнділікұлттықұйым-үн
діұлттықКонгресініңқұрылуыболды.Оныңқұрамынданегізіненұлттықкәсіпкерліктіңөкілдері,жәнеүндіқоғамыныңинтелектуалдыжоғарытаптарыкіреді.Оныңішінезаңгерлер,дәрігерлер,қаламгерлер,оқытушылар,мемлекеттікмекеменіңқызметкерлерікірді.Конгрестіңәлеуметтікбазасыкеңейді.Конгтессәртүрліәлеуметтіккасталықайырмашылыққақарамағандыықтанәртүрліәлеуметтіктоптарданқұрылғанұйымболды.Бұлбіріккенұлт-азаттыққозалысқабуржуазиялықұлтшылдарменотаршылдыққақарсыкөтерілісшілердіңбірігуінеалыпкелді.Ұлттықконгрессмаңындатоптасудыңнегізгеқарсыоппозицияқұруболды.
ХХғасырдыңбаскезіндеконгресстеекібағытболды: Либералдық(С.Банерджи,Д.Наорроджи,М.Гокхале,К.ТПеданг)Радикалық(Б.ГПилак,Б.ЧПал,А.Гхош,Л.Л.Рай)Олардыңарасындағыайырмашылықұлт-азаттыққозғалыстыңміндеттеріәртүрлітүсініктентұрды.Біріншіағымныңөкілдерібейбітжәнебірте-біртетәуелсіздіккежетужолыныңжақтаушыларыболды.Үндіқоғамынконституциялықреформаларарқылыөзгертужолынжақтады.
ҮндістанХХғасырғакөптегенәлеуметтікэканомикалыққайшылықтарменкірді.Шаруалардың,қалакедейлерініңереуілдеріөнеркәсіпорындарындағыереуілдерменбірігіпжүргізілді.Отаршылдыққақарсыбаскөтерулернегізінен1905-1908жылдаболды.