ИсламдамуБанкі(ИДБ)халықаралыққаржыұйымыретіндеДжиддақаласында(саудАравиякорольдігі)29мемлекетқолқойғанкелісімдіорындауүшінқұрылған.
ИДБөзініңресмижұмысын20-қазан1975жылыбастады.Алғашқыдабанккапиталы 2млн.исламдинарынқұраған,ол2мыңИБДакциясынабөлінді.Қазіргітаңдабұлбанккапиталы4-млрдисламдинарынажуық.
СоныменқатарИДБқарамағындатөмендегіарнайықалаларбар:
- исламбанктерініңпортфелі;
- экспорттықаржыландырусхемасы;
- ИДБ-ніңпайқоры;
БанкбұлаталғанқалалардыИДБ-ніңбасшы(жоғарғы)органдарыдайындаған (қабылдаған)ережелерментәртіптергесәйкесиелік(басшылық)етеді.
ИДБмүшелерінеболыпқұрылтайшыкелісімінеқолқойыпнегізінсалғанмемлекеттерменқатар,кейінненосыбанккеқосылғанмемлекеттердежатады.
1998ж.ИДБ-не53мемлекетбірікті.ИДБтәуелсізхалықаралықұйым ретінде төмендегілердіалады:
- келісімшарттартүзуге;
- жылжымалыжәнежылжымайтынмүліктердіиемденугежәне сатуға;
- соторгандарынаарыздануға;
ҚұрылтайшылықкелісімгебайланыстыИДБмүше-мемлекеттердесоттыққудалануданиммунитетінпайдаланады.СоттықістекқанаегерБанкөзініңқұзіретінқаражатжинаусаудасаттықнемесеқұндықағаздардысатуғакепілдікберуүшінпайдалансаболады.Басқажағдайлардабанктіңбірдебірмүшесі,жекенезаңдытұлғаИДБқарсыісқозғауғақұқығыжоқ.
Құрылтайшыкелісімшарттың64-бабынасәйкесИДБменқатысушымемлекетнеоныңөкіліарасындағытүсініспеушіліктермендаутуғанжағдайдаарбитраждық(төреліксот)тәртібіменшешіледі.
Арбитраждықсотүшарбитрмен(төреші)жүзегеасырылады:
а)ИДБөкілі;
б)дауғабастамашыболғанИДБ-немүше
в)тараптарменкелісілгенжәнеБанктіңбасқарушыкеңесімақұлданғанхалықаралықсоттаннемесетиістішешімқабылдауғақұзіретіжәнеқұқығыбаркезкелгенорганөкілі;
Шешімкөпшілікдауыспенқабылданады,соныменқатарүшіншіарбитордауысышешушімәнгеиежәнеолтараптарүшінміндеттіболыптабылады.
ИДБтөмендегіөкілеттергеиеболып,функциялардыатқарады:
- Мүше–мемлекеттердіңөндірістік–мекемемекемелерініңакционерліккапиталына қаржыландырады.
- Мүше-мемлекеттердіңәлеуметтікинфраструктуражәнеэкономикасалаларын қаржыландырады.
- Техникалықкөмеккөрсетеді;
- Кадрлардыдайындаудықамтамасызетеді;
- Мұсылманмемлекеттеріндешариатпринциптерінесайболуүшінэкономикалық,қаржыжәнебанксалаларындазерттеужүргізеді.
- Ерекшемақсаттарүшінарнайықорлардықұрадыжәнебилікетеді.
- т.б.өкілеттіліктерді
ИДБқұрамында:
- басқарушыларкеңесі;
- атқарушыдиректорларкеңесі;
- Президентжәнеүшвице-президенттер;
- Іс-әрекетініңтүрлісалаларынамаманданғанбөлімдербар.
Басқарушыларкеңесіжылынабірретжиналады.Барлықбилікбасқарушыларкеңесінетиісті.АтқарушыдиректорларкеңесінПрезидентбасқарадыжәнеоныңмүшелерібасқарушыларкеңесініңқұрамынакірмейді.Атқарушыдиреторлардыңөкілеттікмерзіміүшжыл.
Президенттібасқарушыларкеңесініңсайлауғақұқығыбармүшелерінің2-3қатысқанжағдайдакөпшіліккөпшілікдауыспенсайлайды.Президентміндеттітүрдебанктіңмүшемемлекеттерініңбәрініңазаматыболуытиіс.Олөкілеттікмерзіміндебасқарушыжәнеатқарушыдиректорқызметіндебірмезгілдеболаалмайды.Президенттіңөкілеттікмерзімі5жыл,қайтасайланаалады.
Вице-президенттердіПрезидентұсынысыбойыншаатқарушыдиректорларкеңесі тағайындайды.Вице-Президенттебанккемүше-мемлекеттіңазаматыболуытиіс.
ИДБ-ныңштат-квартирасы Джидда қаласындаорналасқан.ИДБ-ныңүшаймақтық офисі бар:
- Куала-Лумпур(Малайзия)
- Рабат(Марокко);
- Алматы
Халықаралықисламдықбанкқұқығы.
Банктікқызметтежоспардысоныменбіргесаудааралықмаңыздымағынадағысұрақтардымемлекетмүшелеріменисламдықконференциядаұйымдастырады.Экономикадасаудаісіннығайтумаңыздырольойнайды.Исламдықконференциядамемлекетаралықмүшелеріменжәнеэкономикалықмемлекетаралықодақтардыңқұрылуыұйымдастырылады.Мемлекетмүшелеріисламдықбанкесауданыәртүрліжолтәсілдеріменжетілдіругедамытуғакөмектеседі.Банкісіндеақшасалудыенгізуішкісауданықаржыландыру,саудажүзіндеіскеасырылудықамтамасызетеді.Саудағанысанакөрсетукөмектесуіскеасыружәнебанкекөрсетутүріндеекіншісимпозиюм“Саудадакездескеншара”тақырыбындаөткізілді.Албесіншісимпозиюм“Исламконференциянымемлекетмүшеаралықұйымдастыруыменэкспорттыкөрсетужәнекөмектесу”тақырыбыменТегеранда1992ж.өткізілді.Саудабанкі1994жылыИсламдықкорпорацияқұрды.Сақтандыруинвеститциялықэкспорттықкредиткапиталы100млн.исламдықдинар(АҚШдолларшаққанда150млн;$).Корпорациямұсылмандыққұққасәйкесэкспорттықкредиттісақтандыруғатөлемеушіліктіңжабуынакоммерциялықнемесекоммерциялықұйымдардыңтәуекелінқамтамасыздандырады.
Корпорацияинвеститциялықшетелвалюталарыменаударудыұсынады.Негізгітәуекелсоғыспеназаматтықтанайыруғасақтандырудашекқояды.1989жылыбанкарнайытақырыптардасимпозиюмөткізді.Назарұсыныушылармемлекетмүшелеріменисламдықбанктііскеасырудаөзойларыментәжірибелеріналмасты.Өткізілгенсимпозиюмдатеориялықжәнепрактикалықмағыналардаиемделенді.1989жылыРабаттаақпанайындабанктіксимпозиюм“Ауылшаруашылықтыіскеасыру,тағамөнімдерініңқауіпсіздігі”тақырыбындамемлекеттікмүшелердіңұйымдастырылуыменисламдықконференцияөткізілді.1992жылыТегерандаөткізілгенсимпозиюмдаэкспорттықпроблемалардыжәнеэкспортаралықмүмкіншіліктердіарттыру,іскеасыруталдалғансұрақтардымемлекетмүшелерініңұйымдастырылуыменконференциядакөрсетілді.Банкқабылдағанағымдағысаясаттыбұзуғақайтақарапшығуғажаңастратегияныталқылапшығуғакөрсетугебанккежолберіледі.Соныменбіргежаңамүмкіншіліктіашу,үлкенқарым-қатынасаралықтымемлекетмүшелеріменисламдықбанктіксимпозиюмдаіскеасырылады.IIЭкономикалыққарымқатынастыжәнеисламдықбанктіңіскеасырылуқызметінисламдықконференциядамемлекетмүшелеріменұйымдастырылады.Негізгібірмақсаттыіскеасыруүшінисламдықбанкқаэконмикалыққарымқатынасәрекетінтереңдетукерек.Банктібасшылыққаалумынадайбағдарламалықдокументтерменяғнимеккелікдекларацияжәнежоспардыжүргізунығайтуэкономикалықсаудалықтехникалыққарымқатнастымемлекетмүшеаралықұйымдарменисламдықконференциялардытүгелдейнығайту.Жоспардыжүргізудеорындаудаүштұрақтыкомитетқұрылады:экономикалықжәнекоммерциялыққарым-қатынастықкомитет,ғылымитехнологиялықкомитет, мәдени істерменхабарлаукомитеті.
Банкбасқадатұрақтыэкономикалықкомерциялықкомитеттерменқарым-қатнаста.Банкжаңаэкономикалықсферадастратегиялыққатнастыістеудеактивноқатысудықабылдадаы.Дүниежүзілікжәнеэкономикалықхалықаралықаренадаалаңғыоқиғағаістелінгенстратегиялыққажеттімағынағабайланыстымемлекетмүшеаралықұйымдастырудағыисламдықконференциядатездетілгенөзгертулермениемденді.
- Техникалықынтымақтастықпрограмманы1983жылыенгіздібұлбанктыңқосымшаәрекетіжәнеисламдықбанктың(мемлекеттікісәрекетінмүшелеріне)алдыналаөркендеуінемемлекетмүшелерініңтехникалықкөмегінкөрсетусоныменбіргемемлекетаралықтәжірибелердіңалмасуынакөмектесті.Қысқамерзімді(грант)техникалықкөмекгрантжүзіндекөрстеілдіяғнимемлекетмүшелеріменисламдықбанктыңіскеасырылуынаэкспорттөлемдердіңкөмегіменжұмысшыорындардыңжоғарылауынақызметшілердіңұйымдастыруыменбелгілітақараптықсеминарғапрофессионалдықтехникалардыдайындайды.Исламдыққаржылардықұруғажұмысшыларбір-біріменқарым-қатнастықолдайды.Біріншіорныдашығысжобаларыныңжайіскеасырылуынакөңілбөледі.Мұндайжобмемлекетмүшелеріменисламдықбанктердеіскеасырылады.
Мынақаржылыққатнасисламдықбанктыңісәрекеттеріменбірігуіменатақтыкоординациялықтоптарғакіреді:
- АбуДабидыңіскеасыруфонды
- Африкалықэкономикалықіскеасырылуындағыараббанкі
- ЭкономикалықжәнесоциалдыісәрекетініңАрабиялықфонды.
- Арабвалютафонды
- Иракфондыныңішкіісәрекеті
- КувейтфондыныңАрабэкономикадағыісәрекеті
- Халықаралықфондтардыңісәрекеті
- Саудфондыныңісәрекеті
- Исламбанкініңісәрекеті
Координациондықтоптаротырысыекітүрлінегіздеөткізіледі
а)Басшылардыңбасқаруоперацияларыменжылына2-рет
б)Жетекшілердіңқажеттібірнегіздекез-келгенуақытта
Көптегенжобаларкоординациондықтоптарғақаржылайбіріктірілген.Ақшалайқаражаттықтоп10млн.доллардықұрайды.(АҚШ)Соңғыисламдыққаржылықструктурамен тығызбір-біріменбайланыста.Біріктірілгенқаржылайпроектмынаагенттіктерді қолдайды:
ООНагентігін,африкадағыэкономикалықкомиссияны,Азияэкономикасындағыкомиссия,Тамақөнідеріменауылшаруашылықұйымдарды,ООНбалаларфондын,сауданыңіскеасырылуындағыООНконференциясыбілімғылымжәнемәдениұйымдардыңООНбағдарламасыменайналанықорғауды,ООН-ңбағдарламаісәрекетіндегідүниежүзілік денсаулық сақтауұйымдардыжәнет.б.