Мұсылмандыққұқықтануілімініңөзібастауынжалғызғанақұраннаналып,бүкіл қағидаережелерін,сондай-ақоларғадегенқосымшаларынтағыдасолқұранға сүйеніптаратады.
Шариатты–жолбастау,даярлау,олоныңқағидаларынахкамшешім,ереже,заң,бұйрықт.б.депатайды.Шариатисламныңнегізгізаңдылықтарынасүйеніп,онықұлпыртатүсетінзаңдаржиынтығы.Шариатілімікәләмжәнефиктілімдеріболып2-гебөлінеді.
Кәләм-сенімхақындағыдогмалықілім.Олдіннегіздерінанықтапдәлелдеп көрсететінқағидаларменережелердентұрады.
Кәләмілім-Аллаболмасынтаныпбөлуденбасқа4-бөліккебөлінеді.
- Таухид-Алланыңбірлігі.
- Адалат-Алланың(адалдығы)әділдігі;
- Набууат–пайғамбарлық.
- Шиад-өліптірілужәнешынөмір.
Шиитербесіншіетіп–имаят,яғниисламдардыңмирастыболуынқосады.
Фикһ–түсінік,білім,ғылым,кейінненқұқықтану–мұсылмандардыңазаматтықтұрмыс-тіршілігінеқатыстықағида–ережелері.
Таухид(Алланыңбірлігі)–бұлисламныңбіріншідогмасы,яғни«ЛәилаһииллаАлла» (Алладанөзгетәңіржоқ)дегенсөзмұсылмандықтыңбірден–бірбелгісіт.б.Исламдінібойыншабұлсөйлемдітіліменайтып, жүрегінесіңіргенкісі,Исламдінінекіргенболыпсаналады.Бұлсенімді:Иман, алсенушіні:Мүміндепатады.Негізіненмүмінменмұсылманбірұғымдаайтылды.
Набууат(пайғамбарлық)–Исламдініб/е АдамАтаданМұхаммедпайғамбарғадейінгіаралықтаадамзат баласына 124000пайғамбаржіберіліпті.Олардыңішіндееңсоңғысымұхамметпайғамбарсаналады.Х-ғасырғадейіншариаттыңдамуыҚұранменСуннаныталқылауыарқылыолталқылаудымұсылманзаңгерлерін«муджтахид»,«муфти»депатады.Олардыңкөпшілігіқұранмен1000дегенхадистердіжатқабілген.
Муджтахид(-зерттеушісі,ғылым),-олшариғаттыңнегізгімәселелеріненөзбетіншешешім қабылдауғақұқылы.СоныменқатарМұджтахидарабтілін,Құранмен оныңтүсіндірмелерінжәнекемдегенде3000хадистітүсіндірмелеріменмүдірмейжатқаайтуытиіс.
Муфти(пәтуә-беруші)–шариғаттыңнегізгішарттарынасүйенеотырып,даулыпікірлердішешіппәтуәғакелтіріп,шариғаттыңөзегтіережелерінетүсінікберетін,шариғатбелгілері
Муджтехидтерисламдініндеқалыптасыпқалғанжағдайлардаөзқалпындааятауға, жәнеоғанбарыншақұрметпенқарауғатырысты.Соныменқатаржаңақоғамдыққатынастардыреттеумақсатындатәртіпережелерменнормалардықалыптастырды.
Айта-кететінжәйтосытұстардашариатқұрамына(ру-тайпалық)исламғақайшыемесру–тайпалықсалт–дәстүрлердеенді.
Х–ғасырдаМҚжүйелеудіңкодификациялықжұмыстарыжүргізілді.Кейбірболжамдар бойыншақарсықылынғаніс-әрекет.Бұлдәстүрлішариаттыңдамуынтоқтатты.ОсыданкейінМҚ-ғанегізіндеVІІ-Хғ-ғықалыптасқаннормалар менқағидалартүсіндіріледі.
Шариаттыңкейбіринституттары1869-1876жылдарыкодификацияланды. МаджалдарұсынғанОсманимпериясыныңазаматтықкодексіТуркияда–1953жылғадейін,Иорданияда–1976жылғадейінпайдаланып(қолданылып)келді.
Азаматтық,қылмыстықісжүргізукодексіне(192-арабмемлекеттеріменқабылданған) өзінеМҚ-даЕвроппаҚҚ-әсерінтигізеді.
ХІ-ғасырдыңортатұсынанбастапМҚ-даекіншібірбағытпайдаболуысебепті,олсунниттержәнешмиттерболыпекігебөлінеді.Бұлекібағыттардыңөзмектептерібар:шмиттарде20-данастам,алсунниттердетөртеу(маликиттер, хақифиттер, шаяиттер,жәнеханбалиттер);ҚазіргітаңдаМҚ-ғакөптегеншмиттердеқолданылады, сондай-ақ1-млярттанастамадамисламдінінтұтынады.Көптеген елдерөзатауларындаресмитүрдеисламемлекетідегенатауалған.Мысалы:Пакистан, Иранисламреспубликасы(ИР).
БірқатарелдердеКонституциясында(Сирия-1973,Пакистан–1973,Ирак–1979)шариаттызаңшығармашылықтыңқайнаркөзідепжарияланған.
-Исламқұқығымұсылманзаңгерлерініңпікірібойыншаөзініңқайнаркөздеріменнегізгінормаларынасайқұдай(шыл)депатайды.Оныңкүшімемлекеттікбиліктеемес,(Алланың)қайнаркөзіАлланыңәмірінде.Аллаһжаратқаннормаларадамдарға,оныңпайғамбарыарқылыжеткізіледі.
БұлнормаларҚұраннанкөріністапты.
СоныменқатарбарлықнормалардыдаАллаһтарапынандепайтуғаболмайды,оладамдартарапынандақабылдануымүмкін.Мысалы:МемлекеттіңПарламентімен.Бірақпарламентбарлықактілердіқабылдайалмайды.ОлтекқанаҚұранменсуннағанегізделеді.Құранныңжәнесуннаныңнегізгінормаларын адамдарөзгертеалмайды.Сондай-ақҚұранкезкелгенКонституцияданжоғарысатыдатұрады.Құрандазаңимәнібараяттаразқамтылғанмен,оныңмазмұныкеңболыпесептеледі.МысалыҚұрандакездесетінзакатинстутыауқаттыадамдардыңмүлігіненмұқтажадамдарғаалынатынмүліксалығыболыпесептелмейді.
ЕгермәселегебайланыстышешімшығарудаҚұранменСуннаданжауаптаппаса,адамдардыңөздеріҚұранменСуннааясындашешімшығаруғаболады.БұлМұсылманқұқығындажаңабастаулардыңпайдаболуынасебептерболды.Осындайлардыңбірімуфти–пәтуәсідепаталады.
Мұсылманқұқығыныңнормаларықоғамөзгерісінебайланыстыикемделеалады.ХІХ-ғасырдакапиталисттікқатынастыңенуінебайланыстымұсылманмемлекеттеріжаңаазаматық,қылмыстықжәнеәрекетдінбасылартарапынансынғаұшырады.