Жоспары:
1.Түсінік, әдіснама, ғылыми әдіс.
2.Ғылыми іс-әрекет оның мақсаттары менерекшеліктері.
Қолданылатын әдебиеттер тізімі.
Негізгі:
1.Пошаев Д.Қ. Ғылыми – педагогикалық зерттеу негіздері Шымкент, 2003.
2.Асқаров Е., Балапанов Е., Қойшыбаев Б. Ғылыми зерттеулердің негіздері.Оқу-әдістемелік құрал. А., 2004.
3.Введение в научные исследование (Под. Ред. В.И.Журавлева).М,1998.
4.Герасимов И.Г. Структура научного исследование.- М,1995.
5.С.Мақпырұлы. Курстық және дипломдық жұмыстар. Қазақстан жоғары мектебі. 2005.№4.
6.Загвянский В.И. Учитель как исследователь.- М,1980.
7.Квиткина Л.Г.Научное творчество студентов.-М,1980
8.Е.С.Асқаров,Е.А.Қойшыбаева. Ғылыми зерттеулердің негіздері.А,2004.
9.Соколов В.Н. Педагогическая эвристика. М., 1995. С.110-206.
10.Эвристика. Разработано О.Е.Столяровой.
Қосымша:
1.Роках А.Г. Логика и эвристика научно-технических решений. Саратов, 1991, С.39-87.
2.Гурова Л.Л. Психологический анализ решений задач. Воронеж, 1976.С.32-52, 898-177, 236-304.
3.Шумилин А.Т. Проблемы теорий творчества. М., 1989. С.13-32,54-71.
4.Пушкин В.Н. Эвристика-наука о творческом мышлении. М., 1967.
5.Серебрянников О.Ф. Эвристические принципы и логические исчисления. М., 1970.
- Альтшуллер Г.С.Найти идею.Введение в теорию решения и:изобретательских задач. 2 изд. -Новосибирск: Наука. 1991, 224 с.
Лекция мәтіні :
- Ғылыми жұмыс, зерттеу дегеніміз -адамның еңбектену іс-әрекетінің ерекше түрі. Бұл іс-әрекеттің адамның еңбекқорлық, мақсаттану, уақытша туындаған сәтсіздікті жеңе білу қабілетін, оның интеллектуалды мүмкіндіктерін барынша пайдалануды қажет етеді. Ғылыми еңбектің мақсаты адамзатқа осы уақытқа дейін беймәлім ақиқатты ашу, табиғат жұмбақтарына тереңірек үңілу, адамзат игілігіне пайдаланатын табиғи күштерді қолданудың жаңа жолдарын адамды, оның ішкі, яғни дене күштерін және рухани қайратын зерттеу. Ғылым аясында еңбек ету әрқашанда құрметті және мәртебелі болып саналған .Өздерін ғылымға арнаған адамзат баласының ең жақсы өкілдерінің есімдері халық жүрегінде мәңгі сақталуда.
Терең білімсіз педагогикалық теория мен іс-тәжірибені өзгерту мүмкін емес, оны зерттеп дамыту білім, саясат және ғылыми адам тәрбиесінде К.Д.Ушинский былай деді: “Егер де педагогика адамды жан-жақты тәрбиелегісі келсе, онда адам алдымен педагогиканы білу қажет”.
Педагогикалық қызмет классификациясы
| Негізгі | Тәжірибе | Жұмыстары |
| Тәрбие процестерін ашу, терең білімге жол көрсету, әдіснамалық ғылымды дамыту, жаңа білім іздеу және іс-тәжірибе жүзінде ізденістер ашу. | Теориялық және іс-тәжірибелік мысалдары бөліп ажырату, білім мен тәрбие бір-бірімен байланысады,педагогикалық технология жұмыстар ғылыммен іс-тәжірибе байланысады, негізгі қызметтер мен жұмыстар. | Бағдарламаны шығару мақсатында, кітаптарды әдіснамалық көрнекіліктер, қосымша материалдар, құрылымы бойынша әдіснамалық тәрбие мен білім жаңалықтары, әдіс және үлгі әдіснамалық зерттеу студенттерді және педагогтарды тәрбие жүйесі бойынша оқыту. |
| Теориялық | Іс-тәжірибелік |
Әдіснама-грек сөзінен алынған“зерттеу” деген мағына білдіреді.
1.Теориялық және практикалық, системалық принциптерінің жолдары, практикалық теориялық қызмет әрекеттері.
2.Ғылыми әдіснамалық оқыту.
3.Ғылыми әдіснамалық қолдану.
Әдіснама оқу принципінің әдісі, формасы педагогикалық қызметтермен байланысады. Әдіснама төрт бөлімге бөлінеді.
1.Философиялық теңдік (экзистенционализм, неотолизм, позивитизм, неопозивитизм, прагматизм, диалектикалық материализм).
2.Жалпы ғылыми оқу тендігі.
3.Нақты ғылыми оқу тендігі. Теориялық концепциясы.
4.Т ехнологиялық теңдік әдіснамасы, зерттеу техникасы.
Әдіснама,ғылыми зерттеу әдісі және әдіс.
“Әдіснама”-термині грек сөзінен алынған. Ол оқу немесе теория әдісі ұғымды білдіреді. Әдіснама теориялық проблемалардың жолдарымен, ғылыми және творчестволық әдістерімен айналысады.
Осымен қатар әдіснама жаңа ғылыми қызмет әрекеттерін шындайды. Әдіснама әр қашанда бір ұғымды білдірмей, өзгеріп отырады.
Бұл жағдайда әдіс философиялық ғылыми түсінік бойынша жалпы тәрбиеленеді.
Әдіснама ұғымы қысқаша оймен, сөзбен түсіндіргенде теория бойынша танып нақты ғылым бойынша тәрбиеленеді .В.А. Штоффтың пікірі бойынша былай анықтайды: “Әдіснама кең философиялық ұғым, әдіснама назар анализде әдіснамалық ролінде және эвристикалық мағынасы негізгі антологикалық принциптері, тәртіптері мен категориялары методология ғылыми шағын көлемінде гнесеология бөлімі пайда болады; ол білдіреді өзімен ғылыми теориялық тану және жүйелі тәрбиелеу заң бойынша қате жобаны тану, олардың жалпы (кескін, мүсін) және бір-біріне байланысты формасын және ғылыми жағына тиісті ”.
Әдіснаманы педагогика ұсынады, өзімен жобаны білу ерекше және педагогикалық теориялық және педагогикалық жолдарын, олардың алған білімін, нақты шындықты қамтып көрсету әр қашанда алмастыру педагогикалық нақты жалпы (жетілдіру, дамыту).
Қазіргі теңдікте даму педагогикалық ғылым керекті нәрсені шешу жеке әдіснамалық қажетті сұрақтар және де әдіснаманы педагогикада мамандық бойынша жұмысын білу. Бұл жолы педагогикалық теориялық білім. Керісінше жоба жатқа тәжірибе әдіснаманы жеке ғылым, қызмет ету, дамыту жалпы ғылыми әдіснамасы.
- Әдіс термині гректің “Metodos” деген сөзінен алынған ,ол “Білімге жол ашу”-дегенді білдіреді.Түсінік ғылым әдіс болатын мінездеме мақсат бойынша қандай жоба, жол көмек арқылы жеткізу анықтайтын мақсатына шешеді немесе дәлелдейді. Әдіс- ұсынады өзімен әр түрлі тану жолдарын және практикалық операцияны, жан-жақтығылық білімдерді көрсетеді. Педагогикада түсінік бойынша ғылыми әдістер: барлық негізгі жағына және ғылыми ізденістер, жауапты пәнге және педагогикалық есеп.
Әдіс ұғымы білдіреді: тәжірибелер, жаттығуларды ғылым ұғымдарды. Мысалы: педагогикада әдіс ғылыми көзқарас тәжірибелі әдіс, әдіс бойынша сұрақтар, әдіс жолдары. Әр кезде әдіс ұғымы кең көлемде ұғымды. Мысалы әдіс теориялық тәжірибе. Бұл жағдайда ол қызмет етеді, анықтайды танып-білу процесі, шешуші анализдер басқа да логикалық ойлар (синтез, абстракт, жалпы қорытынды).
Бірнеше әдістер эмпирикалық ізденістер, нақты әдіс, сұрақтары және әдіс пікірлері, кейде “техника” терминімен дәлелдейді. Біз, жалпы терминінін қолданамыз.
Әдіснама термині-түрлі нақты формаларды және қолданылатын әдіс түрлері, оларға көмектесетінімен ерекшеленеді, ең бағалы тереңдік түсінік педагогикалық процестермен және анализдері дегенді білдіреді. Педагогикалық ғылыми жағының түсінік, “ізденіс талаптары”, социологиялық білім алу. Ол нақты жоба танымдық ұсыныстармен қабылдаулар және де ғылыми қызмет жұмыстарын ұйымдастыру (нақты мерзім, іздестіру жолдары, мүшелер саны, қаржы шығындары).
Әдіснама педагогика жобасының үлгісі:
| Педагогикалық ғылыми түсінік. | Ғылыми процестің педагогикаға енуі. | Педагогикалық практикалық түрде дәлелдеу. |
| Педагогикалық пәнінің функция есебі. | Әдіснамалық таңдаудың проблемалық таңдауы. | Әдіс заңдарымен заңдылықтарын процестерін оқыту және тәрбиелеу. |
| Адамзат баласының педагогикада алатын орны.
Жалпы педагогикалық мамандықтар қызметі.
Педагогиканың басқа ғылымдарымен байланысы.
Педагогикалық терминологиялық түсініктер. |
Ғылыми әдістің ерекшеліктерімен байланыстары.
Әдістердің оқушылардың мінездеріне, сана сезімдері, сапалары бір-бірімен ерекшеліктері.
Эмпирикалық және теориялық қызметтегі теңдік. Әдіснамалық проблемаларды зерттеу. |
Мысалдарды анықтау, есеп бойынша тәрбиелеу.
Факторлардың пайда болуын оқыту және бір-бірімен салыстару.
Жүйе жұмыс формалары, міндет ұйымдастырушылық процесс бойынша тәрбиелеу. |
Әдіснамалық принциптер ғылымының мақсаты — педагогикалық қызмет ету.
Ғылымның міндеті-педагогикалық қызмет ету қажетті:
Жоба бойынша детерминиялық педагогикалық құбылыс оқиға-олар жасалады, күшейеді іштегі жобалардың заңдылықтарын, қарсылықтары, іздестіру жолдарын байланыстыру.
Қамтамасыз ету толық жақындау жатқа педагогикалық құбылыс және процестері.
Құбылыстардың даму және олардың жетілу жолдарын оқыту.
Осы заңның даму олардың бір-біріне байланысты басқа құбылыстарымен
жобаны көріп дамыту процесте қарау өзімен қозғалу дамиды, жалпы ішке жағдай қозғалыс күштерімен негізгі бөлімдері.