Жапонияның өзінде соғыстың бірінші кезеңінде-ақ эканомикалық қиындықтар туындай бастады. Көліктердің жетіспеуі жапония жаулап алған территорияларындағы және коалициаларындағы бай ресурстарды толық күйде қолдануға жағыдай туғызды. Жұмыс күшінің және маман иелерінің жетіспеуі қатты сезілді, оларды тіпті өнер-кәсіпке арналған «тоталдық мобилизация» да орындай алмады. Жұмыс және көлік күшіне айырылған ауыл шаруашылығы қиын жағыдайда болды, егін егуге арналған алаң қысқарды, егіншілік күрт түсті.
Мэдуей аралындағы жеңіліс және американдықтардың бірінші десанттық операциялары жапон үкіметінің және әскери чиновниктердің арсында примьер-министр Годзионың әскери министр дәрежесін басқа тұлғаға ұсынуға деген көңіл-күйдің пайда болуы себеп болды. Бұндай көз-қарастың жақтаушыларының бірі сыртқы істер министі Того болды. Бірақ Тодзио және әскери басшылық Мэдуей аралындағы жеңіліс стратегиялық жағыдайда емес деп санады. Олар бұл жағыдайды әскери-саяси жағыдайды өзгертпейтін кеңеттен болған сәтсіздік деп санады. Сыртқы істер министрі болып Тодзионың жеке досы Тани тағайындалды. Бұл дегеніміз жапон үкіметі келешекте бұрын қабылданған бағытты қолдану туралы келісім қабылдады.
Сталинград түбіндегі неміс-фашистік әскердің талқандалуы Ұлы отан соғысының түпкілікті өзгеруінің басығана еместігін айқындайды және Тынық мұхитындағы екінші дүние жүзілік әскери соғыстарды анықтаудағы шешуші жағыдайлардың бірі болды. Жапон әскерлері үшін бұл стратегиялық жоспарлардың құлауы болды. Сталинградтық шайқас Германияның жеңілуін алдын ала шешті және бұл Германияның англия-американ күшінің алдындағы Германияны толық жақын арада талқандалуына негіз болды. Жапон флоты Мэдуей аралында жеңіліс тапқанна кейін 1942 жылдың рортасында Тынық мұхитында АҚШ әскерінің активизациялық сызығы басталды. 1943 жылдың көктемі және жазында АҚШтың қарулы күштеріне Саламондық және Жаңа Гвинеядағы шайқастарда сәтті кезең болды. Гилберт аралдарын жаулап алғанан кейін 1943 жылы қараша айында АҚШ әскери флоты стратегиялық мағынасы көп Мариандық, Маршалловтікжәне Каролиндік аралдарға жақындай түсті, өйткені ол Жапонияға ең жақын орналасқан жерлер еді.
Нгізінде деклорация Азия елдерінде ұлт азаттық қозғалысқа жол _ бермеу үшін шақырды, және азияттық елдерді жапондық қызығушылықты қорғау үшін соғысқа шақырды. Бірақ жапон саясаты Азиядағы ұлт азаттық қозғалысты ұстай алмады.
Фашистік «ось» елдерінің әскери жағыдайының нашарлауы жапон үкіметін фашистік «осьті» жақсарту үшін дипломатиялық айлаға сүйенуге мәжбүр болды. Жапондық дипломатия Токиодан Москваға «әдейі миссияға» келуге Кеңес үкіметінен келісім алуға тырысты. Жапондық саясаткерлер совет-германды фронттағы соғыстың тоқтатылуы Германияға өз күшін Англия және АҚШқа қарсы жібереді деп үміттенді, ал бұл Тынық мұхитындағы жағыдайға Жапония жағына терең өзгеріс алып келетін еді. Бірақ Кеңес одағы Жапонияның «әдейі миссияға» келу ұсынысын қабылдаған жоқ.
1943 жылы 27-30 қарашада Т егеранда Англия, АҚШ және Кеңес одағының басшылықтарының арасында конференция болды, достастық үкіметтін бір емес бірнеше рет жасалған өтінішіне келісе отырып және Жапонияның совет-жапон келісіміндегі нейтролитет шартын бұзғандығын және оның соғыста гитлерлік Германияға көмек көрсеткенін санай отырып И. Сталин конференцияда былай деді: Кеңес Одағы фашистік Германия жеңіліс тапқаннан кейін Жапонияға соғыс ашады.
Гитлерлік әскердің жеңілуі Жапонияны соғыстағы тәртібіне әсер етті. Тынық мұхитындағы соғыста түпкілікті өзгеріс болды. 1944 жылы мамыр аиында Индоқытайдан сол түстік Қытайға дейін фронт құру үшін жапон армиясы Қытайдағы жеті жылдық ең күшті басқыншылығын он түстікке бұрды. Қытайдағы Жапонияның жеңістерін Тынық және Индоқытай аралдарындағы аралдық шығындарын консепциялауға шақырды.
1943 жылы қараша айында Тынық мұхитындағы американдық топтастықтын бастаған шабуылы 1944 жылы өз жалғасын тапты.
1944 жылдың бірінші жартысында американдық флоттың адмиралы Нимица және генерал Макартурдың әскері Тынық мұхитындағы аралдарды басып алудағы операцияларды сәтті өткізді. Шілде айының басында аяусыз шайқастан кейін американдықтар Сайпан аралын басып алды және олар сол жерлен АҚШ ұшақтары Жапонияға жете алатын еді.
1944 жылы шілде айының басындағы вашингтондағы пресс-конференцияда президент Рузвельт Жапонияның стратегиялық позициясы сенімді емес еді.
Нақты жағыдайда жапонияның ішкі саясатының стратегиясының негізгі мақсаты ретінде Алыс шығыстағы англо-американдық әскери негізгі күштері европалы театрдағы Германияға қарсы әскери жағыдайға тарту, сонымен қатар Кеңес Одағымен батыс державалар арақатынасын бұзу болды.
Осы мақсатпен жапон дипломатиясының ескі жоспары Кеңес Одағымен Германия арасындағы соғысты тоқтату үшін қайта жарық көрді. Бұл жоба жапон әскери шеңберінің жоспарына да сәйкес келді.
1944 жылы сәуір айында жапон үкіметі Кеңес Одағының алдына москваға миссия жіберу туралы сұрақты қайта қойды. Кеңестік үкімет Жапонияның бұл ұсынысын қабылдаған жоқ.
1944 жылы күзінде премьер-министр Койсо Англиямен бейбітшілікті нейтралдық Швейцария арқылы жүргізуге ұмтылды.
Бейбітшілік зондажды қолдана отырып жапондықтар бұрынғы иелеріне соғыс кезінде жаулап алған территорияларын және өздеріне Тайвань және Корея қалу үшін сол түстік Қытайды да қайтарып беруге келісті. Бірақ Жапондықтарды сөзсіз капитуляция принципін ұстанған Англия және Құрама Щтаттары жапондықтардың бұл ұсыныстарын қабылдаған жоқ.
Сонымен қатар Кеңес Одағына, АҚШ және Англияға қатысты «бейбітшілік маневрін» ұстанған жапон дипломатиясы өз күшін енді Чан-Кай-ши үкіметімен бейбітшілікке келу үшін жұсады. 1944 жылы 5 қыркүйекте өткен соғысты басқару Жоғарғы кеңес отырысында «Чунцинға қатысты саяси акция жүргізу» туралы шешім қабылданды. Сонымен қатар жапондықтар Қытайдан өз әскерін алып шығатын болса, және Қытайдағы бүткіл билікті, Маньчижуриядан басқа Чан-Кай-ши үкіметіне берілетін болса оның есесіне Қытайдан американдықтар мен ағылшындықтар кету керек еді, сонда ғана бейбітшілік келісімге келетіндігін қарастырды. Бірақ жапон басқару шеңбері Чуницпен бейбітшілік келісімге келуден бас тартты. Дегенмен 1944 жылдың аяғында жапондықтар Қытайды басып алуды тоқтатты.
1944 жылдың аяғында және 1945 жылдың басында Германия шешуші жеңіске таяу қалған еді, ал жапонияның жағыдайы күннен күнге нашарлай түсті. Одақтастар әскери күші Тынық мұхиттық әскери театрда өз қимылдарын активизациялады. АҚШтың әскери-әуе күштеріЖапониядағы шабуылын күшейтті.
Одақтастардың әскері Бирма мен Филиппинді толық босатты.
1945 жылы наурыз айының аяғында Токиоға Мариондық наниндік үкіметінің басқару чиновниктерінің біріМяо Бин шақырылды, ол Чан-кай-ши үкіметінің бұрынғы әскери министірімен тығыз байланыста болды. Мяо Бин арқылы бейбітшілік келісімге келу туралы сұрақ үкіметте бірінші рет қарастырылды. Бірақ Мяо Бин ұсынған бейбітшілік келісім туралы проект әскери және теңіздік министрлер жағынан қарсылық тудырды.
1945 жылы 1 сәуірден бастап американдық дессанттардың түсірілуі басталды, ол Жапонияның әскери-стратегиялық жағыдайын кеңеттен қиындатты. Бұл жағыдайлар Койсо үкіметін отставкаға кетуіне мәжбүр етті. Сол күні Кеңес Одағының шет ел наркомы В. Молотов кеңес үкіметінің атынАН Жапон өкіліне кеңес-жапон пактсі нейтролитетті денонсацияда екендігін жариялады.
Германияның конституциясына байланысты 9 мамырдағы жапон кабинетінің отырысында үкіметтік деклорация жайында қарастырылды және қабылданды. Осы ресми өтініште «Жапония Германиямен одақтық капитуляцияда болғанына өкінеді» және «Европадағы әскери жағыдайдын өзгеруі империяның әскери мақсатын өзгертпеитіндігін. . . Жапония Шығыс Азия елдерінің одақтастарымен аяғына дейін күреседі».№
Шет ел министрі Того жағыдайды нақты түрде бағалады. Того АҚШ пен Англия, Кеңес Одағымен келісімге келмей тұрып нақты шешуші қадам жасау керектігін үкіметке ескерткенін өз коллегаларына еске салды. Дегенмен ол Кеңес Одағымен әлі де болса жақсы қарым-қатынасты орнатуға болады деп есептеді. Кеңес отырысының нәтижесінде сыртқы істер министріне бірнеше дипломатиялық мақсаттарды орындауды ұсынды:1) Кеңес Одағының Жапонияға қарсы соғысын алдын-ала болжау; 2)Кеңес Одағымен Жапония арасындағы қарым-қатынасты қолайлы жағыдайға келтіру; 3) Кеңес Одағы арқылы Англия және АҚШпен бейбітшілікті орнату.
26 шілдеде АҚШ, Великобритания және Қытай Потсдамдық деклорация қабылдады. Олар Жапонияны капитуляция жасауға шақырды және олардың бұдан кейінгі жағыдайы толық және тез жеңілуіне, метрополицияның құтылмайтын босауына және әскери күшінің жойылуына алып келетіндігін ескертті.
Потстамдық декларация капикуляциядан кейін Жапонияға қатысты негізгі саяси принциптерді құрастырды.Олар келесілер: милитаргумды толық түп тамырымен құрту декларацияның негізгі мақсаттарын орындау үшін Жапонияны окупуляциялау; Жапон әскерін қарусыздандыру, әскери полияны окупуляциялау;әскери қылмыскерді қатаң түрде жазалау;Жапон халқының арасында қарусыздандыруға қажеттерді жою және демократиялық менденкцияны укрепить;сөз,дік және ойлау бостандығын орнату сонымен қатар негізгі жке адам құқығын құрметтеу;
Одақтастар бейбітшілік жағдай құрылғаннан жауапты үкімет Жапон халқының бос күйін түсіндіруге қатысты және окупуляциялық әскерді алып шығуға міндетті.
28 шілдеде премьер-министр Сузуки Жапонияның оның жағдайына қарамастан Жапон үкіметі Потстамдық декларациядан бас тартатындығын ресми түрде жариялады.Жапон үкіметінің Подстамдық деклорациядан бас тартуы Жапон халқының жүз мыңдаған адам өтініп тұрды.1954 жылы 6 және 9 тамызда Хиросима және Кагасаки қалаларына американдық BBCдан екі атом бомбасы лақтырылды.
8 тамызда Кеңес үкіметі Потсамдық деклоацияның талабына қосылатынын және Жапонияға қарсы соғысатындығын жариялады. Кеңес әскері алты күн ішінде мықты аймақтарды басып өтіп сол түстік шығыс Қытайдың он ірі орталықтарына жетті.
Квантун армиясының штабы өз әскерлерін басқарудағы жағыдайын жоғалтты, сөйтіп Квантундық армияның толық жойылуына қауіп төнді.
- тамызда таң ертең срғысты басқарудағы жоғарғы кеңес
императордың қатысуымен болған ртырыста ұзақ келіс сөздерден кейін сыртқы істер министрі Того Швеция және Швейцариядағы елшілерге осы елдердің үкіметі арқылы кеңестік державаларға Жапония Потсамдық деклоацияны қабылдайтындығын айтуды телеграмма жіберу арқылы өтінді. 1945 жылы 2 қыркүйекте Токиолық бұғазыда американдық «Миссури» линкорына Жапонияның капитуляциясы туралы актіге қол қойылды. Капитуляция туралы бұл актыда Жапония Потсдамдық деклорацияны қабылдайтыны туралы да жарияланды.
Жапония бүткіл жапон қарулы күштері императорлық генералдық штабы кеңестік державалардың державалардың капитуляциясын сөзсіз қабылдайтындығын жариялады. Жапон әскерлері әскери қақтығыстарды тоқтату, сақтау және бүткіл кемелермен ұшақтардың зардап шегуіне жол бермеу туралы, әскери және азаматтық мүлікті, сонымен қатар кеңестік державалардың және жапон үкіметінің бұйрығын орындау туралы бұйрық алды.
Жапон үкіметі және оның із басарлары Потсдамдық деклорацияның шарттарын адал орындауға және одақтас державалардың жоғарғы билігі немесе одақтас державалардың тағайындаған басқа да өкілдері деклорацияны орындау мақсатында талап еткен шарттарын орындауға міндеттемелер алды.
Император билігі және елді басқарушы жапон үкіметі капитуляция шарттарын орындауға қажет деген қадамдарды жасауда мүмкіншілігі бар одақтас державалардың жоғарғы басқарушы органы бағынатын болды.
Жапон үкіметінің сөзсіз капитуляцияға қол қоюымен екінші дүние жүзілік соғыс аяқталды.
Соғыс нәтижесінде жапон империясы соңғы он-он бес жыл ішінде жаулап алған территорияларынан айырылды. Бұрын басқарған колониялары Корея, Формоза, Квантунды арал, оң түстік Сахалин, Курилдік аралдар енді бұлардың бәрі жапон иелігінің бір бөлігіне жатпайтын болды. Бұрынғы коллониялардан сонымен қатар Маньчижуриядан, Қытайдан және тағы басқа елдерден алынған жапон капиталынан жапон империялистері айырылды.
1942 жылы 50 млн. кв. км. басқарудың орнына, сонымен қатар 7 млн. кв. км. суда, 1931 жылдың өзінде 681 кв. км. территориясын басқарудың орнына Жапония екінші дүние жүзілік соғыстан тек 336 мың кв.км. шықты. Бүткіл колонияларын жоғалту жапон империясы үшін ішкі өнер кәсіп көзін, жұмыс күшін, сауда саттықтың, өнер кәсіптің көп бөлігіненайырылғанын білдіреді. Жапон империялизмі стратегиялық тергеу орындарын, базаларын және басқа елдердің агрессиясына қарсы тұру үшін құралған пладцдарымдарынан айырылды. Азиялық материктегі пладцдарымдар аса маңызды болды.