Құнсызданудың ең ауыр жерлерiнiң бiрi — бұл бағалардың бiр қалыпты
жоғары көтерiлуге тенденциялығында. Бiреуi тез көтерiледi, ал ендi бiреулерi шамалырақ екпiндермен жоғарыға көтерiледi, үшiншiсi тiптi жоғары көтерiлмейдi. Бар болу немесе құнсыздану, оның тереңдiгiнiң жоқтығының әлдеқайда көрнекi көрсеткiштiң бiрлерi баға индексiнiң көрсеткiшi болып табылады. Инфляция көрсеткiштерi инфляциялық процесстердiң сандық бағасын берiлуге шақырылған. Индекстер — бағалардың байланысы уақытында мiнездейтiн бұл салыстырмалы көрсеткiштер. Олар негiздi мерзiмiлерге есеп айырысады. Жылдың мђлiметке арналған құнсызданудың екпiнi төмендегiшемен есептеуге болады : бұл жылдың индексiнiң қыдырып келетiн жылдың баға индексiн алсақ , қыдырып келетiн жылдың индексiне бұл айырмашылықты бөлемiз , содан соң 100ге көбейтемiз. Мысалы, егер тұтынушы тауарларына баға индексiн 1994 жылда 113,6-ға тең болса, 1995 жылда — 118,3 тең болады. Сондықтан , 1995 жылға арналған инфляция деңгейi төмендегiдей есептеледi :
инфляция өсу қарқыны = 118,З — 113,6 /118,3 * 100 = 4,1%
Бiзге “70-iң өсу заңы” ережесi құнсыздануды сандай өлшеуге мүмкiндiк бередi. Айқынырақ айтсақ, ол жас саны, қажеттi бағалардың деңгейiн екi еселеулерге есептеп шығаруға жылдам ерiк бередi. Жыл сайын инфляция деңгейiне 70-шi санды ғана бөлуi керек:
керек жылдардың 70
шамамен саны = —————————————- жыл
бағалардың деңгейiн жыл сайын өсу екпiнiнң құнсыздануын игеру (%)
Бiрнеше баға индекстерi бар׃
бiрiншi тұтынушы бағаларының индексi — соның iшiнде, ол тұтынушы тауары және қызметтердi “себетi” өлшейдi , (132 қала ) әр түрлi қалалардағы (70 аттар бойынша ) тауарлардың жеке түрлерiне соның iшiнде;
қоректенудiң 25 ең маңызды түрлi өнiмдердiң жиынының бөлшек бағалардың индексi;
айналымда және айналымға ақшалардың шығарылымы қолдағы ақшалардың санының индекстерi;
өмiрдiњ құнының индексi — тұтынушы тауары және (тұрғын халықтың тұтынушы шығындарының нақты құрылымына сәйкес ) қызметтердiң жиынының құнының динамигiне мiнездейтiн көрсеткiш.
Басқа бағаларды белгiлi индекстерден де ерекшелейдi
өндiрушiнiң көтерме бағалардың индексi;
(ЖҰТ ) жалпы ұлттық табыстың дефляторы , керiсiнше , өйткенi тұтынушы ғана емес, барлық басқа бағалардың өсуiн өлшейдi , яғни әмбебаптан көп тұтынушы бағаларының индексiмен салыстырғанда бұл индекс нақтыға номиналды ЖҰТ-ныњң қатынасы , немесе нақты ЖҰТ, ақшалай қамалды өсiрудi құлаудың көрсеткiшi. Инфляция деңгейiнiң жанама көрсеткiшi ретiнде (қорларды қысқарту және үлестердiң бойы инфляциялық кернеудiң дәрежесiн жоғарылау туралы куәландырады .) тұрғын халығының ақшалай үлестердiң сомасына тауарлық қорларының қатынасы туралы мәлiметтер қолданылады. Сонымен бiрге табыстарға пайыздардағы шығындардың үстiнде тұрғын халықты табыстарды шектен шығу туралы мәлiметтер инфляция деңгейi мiнездей алады. Егер табыстар тез өссе немесе тiптi болса бағалармен бiрдей болса , бұл инфляциялық спиральдi айналдырудың қауiп-қатерi туралы куәландырады.