Тынық мұхитына қарағанда Үнді мұхитында әкті формаминифертті-кокколитті шөгінділер, мұхиттың көпшілік аумағын алады. Көптеген таулы көтерілімдер, әкті шөгінділердің түзуіне жақсы әсер етеді. Кейбір қазаншұңқыр тереңдіктерінде –қызыл лай жинақталған. Экваторлық бөлікке радиополярлы тұнба тән. Мұхиттың оңтүстік суық бөлігінде кремниялық, диатомдық шөгінді көрсетілген флораның дамуына қолайлы жер.
Диатомдық жауын- шашынның даму аумағы мен Антарктида арасында айсбергтік жауын-шашын байқалады.
Үнді мұхиттың түбінде темір-марганецті конкрециялар көптеп таралған. Оларда қызыл лай мен радиополярлық тұнба жиналатын облысқа үйретілген.
Ф-ОБ-001/035
Климаты мен сулары.
Мұхиттық климаттың басты ерекшелігі. Үнді мұхитының климаты оның географиялық орнына байланысты. Азия континентінің массивіне байланысты мұхиттың солтүстік бөлігінде муссон атмосфералық циркуляция орнатылады.
Жоғары атмосфералық қысым Азияның қыс уақытында Солтүстік –Шығыс муссонын тудырады. Жазда ылғалды Оңтүстік-Батыс муссондық мұхиттың оңтүстігінен ауа алып келеді. Жаз кездегі муссонды желдің қайталануы 7 балл, 40 % жеткізеді.
Оңтүстік тропикалық аумақта оңтүстік-шығыс пассат иемденген, ал қыс мезгілінде солтүстіктің 100 С о.е аспайды. Аумақтың 40-550 с.е, батыста жыл бойына ауыспалы ауа массасы тән.
Ең күшті және ұзаққа созылатын желдер-Батыс бөлікте , бұл жердің дауылдық ауа райы 30-40 % құрайды. Мұхиттың батыс бөлігінде, Мадагаскар мен Маскарен аралдарының аймақтарында болады. Атмосфералық және су циркуляциясының шартты заңдылығы, мұхит бетіндегі ауа температурасы мен климаттық аумаққа сәйкес.
Максимумдық жауын-шашын шығыс облысы экватор зонасына тән. Бұл аумақта бұлттану — көтеріліп көрсетіледі. Жауын-шашын түсетін оңтүстік жартышардың тропикалық аймақтарында, мұхиттың шығыс жағы ең құрғағы.
Ф-ОБ-001/035
Арабия мұхитына жыл бойына ашық ауа райы тән. Өйткені, ол солтүстік жартышарларда орналасқан. Максимальды бұлттану Антарктика суларында көрініс алады.
Ағыстары
Мұхиттың Солтүстік бөлігінде муссондық циркуляция сезоды ауыспалы ағыс қалыптастырады.
Қыста Оңтүстік-батыс муссондық ағыс қалыптаса бастауын Бенгаль шығанағынан алады. 100 с.е оңтүстік аралынан Батыс ағысына ауысады, Никобар аралынан Батыс Африка жағасына дейін мұхит қиып өтеді және бағыттарға бөлінеді. Бір тармағы қызыл теңізге, басқасы-оңтүстікке 100 с.е дейін және Шығыс бағыт алады, Экваториалдық қарама-қарсы суға бастау алады. Соңғысы мұхитты қиып, Суматра жағасынан қайтып, тармақталады. Жарты бөлігі Андаман теңізіне кетсе, ал басты тармақтар Кіші Зондтық арал мен Тынық мұхитының Австралияның солтүстік жағасының арасынан өтеді. Жазда Оңтүстік-шығыс муссоны су беті массасының шығысқа ауысуын қамтамасыз етеді. Сөйтіп экваторлалық ағыс жойылады. Жаздық муссондық ағыстар Африка жағасынан басталады. Аден шығанағының аймағына келгенде қызыл теңіздің ағысында қосылады. Бенгалдық шығанақта жаздың муссондық ағысы солтүстікке тасқын қалыптастырады, басқа су бөлігі оңтүстікке кетіп, оңтүстік Пассат ағысына құяды. Оңтүстік жарты шарда ағыс
Ф-ОБ-001/035
бір қалыпты көрініс алады, мезгілдерге және тағы басқа типтерге бөліну жоқ. Бұл Тынық мұхитынан қосымша қорек алады. Австралияның солтүстік жағасының өтуінің арқасмында жарты су оңтүстікке ауысады. Австралияның Батыс жаға бойымен, басты ағысы Модагаскаға бағытталады, сол жерде тармақталып, экваторияльдық қарама ағыс , Мозамбиктік және Модагаскарлық ағысқа бастау болады. Модагаскардың оңтүстік-батысымен құйылысып, олар агулияс мықты жылы ағыс қалыптастырады.
Бұл ағыстың оңтүстік бөлігі Атлант мұхитына кетеді, ал жартысы батыс желдерімен ағысымен құйылады. Австралияға жақындағанда одан солтүстік суық, батыс Австралиялық ағыс бөлінеді.
Жалпы Үнді мұхитының ағыс системасы екі басты суайрық түрінде көрсетілуі мүмкін. Қыс кезінде Солтүстік суайрық болып ерекшеленсе, пайда болған муссондық, сомалиялық және экваторлық ағыс, жазда солтүстік жарты шарда муссондық ағыс кері бағыт алатын, экватор мен қысы қосылып, оны күшейтеді. Нәтижесінде солтүстік суайрық ,оңтүстіктегі оңтүстік пассат ағысымен шайылады. Екінші суайрық оңтүстік пассат ағысынан пайда болады. Арабия теңізде Бенгаль және Австралиялық шығанақ пен Антрактикалық суларда жергілікті суайрық істейді.
Советтік зерттеушілердің нәтижесінде су беті экваторларда ағңыстар анықталған, ұқсас ағыстар Кромвиль және Тынық мұхит. Ол Тараев ағысы деген атаққа ие болады.
Ф-ОБ-001/035
Экваторальдік аймақтарда жыл мезгілін де су беті температурасы 200 с.е. жақын., мұхиттың шығысы мен батысында да Қызыл және Арабия теңізінде қыстың температурасы 20-250 с.е. төмендейді., бірақ жазда Қызыл теңізде максимальді жоғарғы температура 30-31 болады. Жоғары қыстық температура сонымен қатар солтүстік батыс Австралияның аймақтарына тән. Оңтүстік жарты шарда, әсіресе оңтүстік тропикте, судың температурасы қыста да жазда да шығыс бөлігінде 1-20 төмен. Батысқа қарағанда еру желтоқсаннан- қаңтарға дейін, тек наурызда толық еру басталып, тазарады. Үнді мұхитының оңтүстік бөлігін айзбергтер құрайды. Үлкеніректері 400, солтүстігірек кіреді.
Максимальді су беті тұздылығы –Қызыл теңізде және Парсы шығанағында, 40-41 %0жетеді. Жоғары тұздылық 36 %0жоғарырақ, сонымен бірге оңтүстік субтропикалық полюсте, әсіресе оның шығыс аймақтарында, солтүстік жарты шарда және Арабия теңізі. Көршілес Бенгаль шығанағында ол 30-34 % төмендейді. Бұған күшті тұздылық ағыстың әсері Ганга, Брахмапутра және Иравади бар.
Тұздылықтың төмендеуі Антрактикалық суларға тән, қатты тұщыландырудың әсері еріген мұздық сулар әсер етеді, мерзімдік тұздылық айырмашылық тек экваторилялық және Антрактикалық аймақтарға тән.
Қыста судың тұздылығы мұхиттың солтүстік-шығыс бөлігіне муссондық ағыспен ауысып бағытталады. Антарктикалық суларда, жаз уақытында мұз көтерілуімен су тұздылығы бірнеше жоғарылайды.
Ф-ОБ-001/035
Табиғи сулар 34,7-34,8 %0 тұздықыққа ие, өйткені олар экваториалдық-тропикалық , антарктикалық аймақта дәл осындай.