Цехта жұмыс істейтіндердің саны әр санат бойынша жеке жоспарланады:
*негізгі өндіріс жұмыскерлері;
*қосымша жұмыскерлер;
*үйренушілер;
*инженерлік-техникалық жұмыскерлер;
*қызметкерлер және кіші қызмет көрсетуші қызметкерлер.
Жұмыс уақытының тиімді қорын анықтау.
Жұмыскерлердің санын анықтау үшін (негізгі және қосымша) алдын ала жұмыс уақытының тиімді қорын есептеп алу қажет. Ол үшін орташа жұмыскерге жұмыс уақытының теңгерімі құрылады.
Уақыт теңгерімін құрған кезде (15 табл.) зауыттың мәліметтерін қолдану керек немесе жоғалтылған жұмыс уақытын тең қабылдау қажет: а) кезекті еңбек демалысы -24 күн, б)үйренушілердің демалысына ақы төлеу-1,3күн; в)мемлекеттік және қоғамдық міндеттерді орындау уақытына ақы төлеу-0,3 күн; г) бала тууымен байланысты демалыс-1,1 күн; д)науқастануына байланысты жұмысқа шықпау-4,3 күн; е)ауысым аралық тоқтап тұрған жұмыс келесі деңгейде жоспарланады: мереке алдындағы қысқартылған жұмыс күн-0,02; жасөспірімдерге берілген жеңілдік сағаттары-0,03.
15табл.
Жұмыскердің жұмыс уақытының теңгерімі
| Жұмыс уақыты қорының құрамы | Абсолюттік мәліметтер | % |
| Уақыттың күнтізбелік қоры, күн. | 360 | |
| Демалыс және мереке күндері, күн. | 99 | |
| Жұмыс уақытының нақты қоры, күн. | 261 | 100 |
| Жұмысқа күні бойы шықпау | ||
| А) кезекті демалыс | 24 | 9,1 |
| Б) үйренушілердің демалысы | 1,3 | 0,5 |
| В) декреттік демалыс | 1,1 | 0,4 |
| Г) мемлекеттік және қоғамдық міндеттерді орындау | 0,3 | 0,1 |
| Д) науқастануына байланысты | 4,3 | 1,7 |
| Жұмысқа шықпаған уақыттары, күндер | 31 | 11,8 |
| Жұмыс уақытының көрінеу қоры, сағ. | 230 | 88,2 |
| Жұмыс күні арасында жоғалған жұмыс күн, сағ. | 0,05 | |
| Ауысым аралық жоғалған барлық жұмыс күн | 0,05 | |
| Жұмыс уақытының тиімді қоры, сағ. | 1817 | |
| Жұмыс күнінің орташа ұзақтығы, сағ. | 7,9 |
Негізгі өндірістік жұмыскерлердің санын анықтау.
Жұмыс нормасына сай негізгі өндірістік жұмыскерлер санын анықтаудың екі тәсілі қолданылады:
Жұмыс көлемі және уақыт нормасы бойынша
Қызмет көрсету нормасы бойынша
Механикалық өңдеудің жұмыспен қамтылуы бойынша негізгі жұмыскерлердің тізім санын есептеу әрбір мамандық және разряд бойынша формулаға сай орындалады:
п
Рнег.j=Stij xBП/Фэ х kвнj
І=1
Ондағы: tij-электр қозғағыштың бөлшек жиынтығын өңдеуге жұмсалатын жұмыс і құрылғыға j (j=1,2,…,m);
ВП-электр қозғағыш бөлшектерін жаппай өндіріске шығарудың жылдық жоспары і(і=1,2,…,п).
1 бөлшекке жұмсалатын жұмыс:
Токарлық 35690/8300=4,3
Револьверлік 23240/8300=2,8
Фрезерлік 18260/8300=2,2
Тесу 8300/8300=1
Үстіріктеу 14940/8300=1,8
Тегістеу 20750/8300=2,5
Саны:
Токарлық 4,3*8300/1817*1,05=19
Револьверлік 2,8*8300/1817*1,06=12
Фрезерлік 2,2*8300/1817*1,08=9
Тесу 1*8300/1817*1,13=2
Үстіріктеу 1,8*8300/1817*1,03=8
Тегістеу 2,5*8300/1817*1,08=11
Есептеме 16 табл. Жинақталады.
16табл.
Негізгі жұмыскерлердің мамандықтар және разрядтар бойынша саны
| іөрсеткіштер | Жұмыскерлердің мамандығы мен разряды | |||||
| токарь | Револь
верші |
Фрезер
ші |
Тес
кіш
|
Үстірік
теуші |
Тегіс
теуші |
|
| Жоспар бойынша саны,т.дана. | 8,3 | 8,3 | 8,3 | 8,3 | 8,3 | 8,3 |
| 1 бөлшекке жұмсалатын уақыт,н-ч | 4,3 | 2,8 | 2,2 | 1 | 1,8 | 2,5 |
| Бағдарламаға кететін уақыт | 35690 | 23240 | 18260 | 8300 | 14940 | 20750 |
| Норманы орындау коэффициенті | 1,05 | 1,06 | 1,08 | 1,13 | 1,03 | 1,08 |
| Түзетілген жұмыс уақыты | 33990 | 21925 | 16907 | 7345 | 14505 | 19213 |
| Жұмыскер уақытының тиімді қоры, сағ. | 1817 | 1817 | 1817 | 1817 | 1817 | 1817 |
| Тізім саны, адам. | 19 | 12 | 9 | 2 | 8 | 11 |
Негізгі жұмыскерлердің жалпы саны- 61 адам
Қосымша жұмыскерлердің санын анықтау
Қосымша жұмыскерлердің саны қызмет көрсету нормалары бойынша анықталады:
Рк=vкөл./Нкөл.,
Ондағы: Рк-жұмыскерлердің көрінеу саны, адам;
Vкөл.-қызмет көрсету көлемі;
Нкөл.-қызмет көрсету нормасы.
Қосымша жұмыскерлердің санын анықтау үшін қажет нормативтер:
| Мамандық | Қызмет көрсету нормасын өлшеуіш | Жұмыскерге қызмет көрсету нормасы | Жұмыстың тарифтік разряды |
| Құрылғыны жөндеуші | Станоктар саны | 14 | 5 |
| Құрылғыны жөндеу жөніндегі слесарлар | Жөндеудегі қиындықтар бірлігі | 500 | 5 |
| Құралдар мен жабдықтарды жөндеу жөніндегі станокшылар | өндірістік жұмыскерлер саны | 70 | 4 |
| Қадағалаушылар | өндірістік жұмыскерлер саны | 30 | 3 |
| Мамандық | Қызмет көрсету нормасын өлшеуіш | Жұмыскерге қызмет көрсету нормасы | Жұмыстың тарифтік разряды |
| Көлік жұмыскерлері | өндірістік жұмыскерлер саны | 50 | 4 |
| Қоймашылар | өндірістік жұмыскерлер саны | 50 | 3 |
| Краншылар | Аспалы крандар саны | 1 | 4 |
| Электр монтерлер | Жөндеудегі қиындықтар бірлігі | 800 | 5 |
| Краншының көмекшілері | Аспалы крандар саны | 1 | 3 |
Қызмет көрсету көлемі жоғарыда келтірілген және алдыңғы 5,4,2 тарм.есеп мәліметтерінен алынған, сандарды 17 табл. жинақтаймыз.
17 табл.
| мамандық | Жұмыскерге қызмет көрсету нормасы | 2 ауысымда қызмет көрсету көлемі | саны | әзірленген жұмыс | |
| Көрінеу | Тізім | ||||
| Құрылғыны жөндеуші | 14 | 62 | 4 | 4 | 5 |
| Құрылғыны жөндеу жөніндегі слесарлар | 500 | 2000 | 4 | 4 | 5 |
| Құралдар мен жабдықтарды жөнжеу жөніндегі станокшылар | 70 | 63 | 1 | 1 | 4 |
| Қадағалаушылар | 30 | 63 | 2 | 2 | 3 |
| Көлік қызметкерлері | 50 | 63 | 1 | 1 | 4 |
| Қоймашылар | 50 | 63 | 2 | 2 | 3 |
| Краншылар | 1 | 6 | 6 | 6 | 4 |
| Электр монтерлер | 800 | 2000 | 3 | 3 | 5 |
| Краншының көмекшілері | 1 | 6 | 6 | 6 | 3 |
| Барлығы: | 28 | 28 | |||
Қосымша жұмыскерлердің тізімі формула бойынша анықталады:
Ртіз.=Рк./kорын.
Ондағы: kорын.-уақыттың түзімдік қорын пайдалану коэффициенті.
k=1817*2/3842=0,9
ртіз.=4/0,9=4
ртіз.=4/0,9=4
ртіз.=1/0,9=1
ртіз.=2/0,9=2
ртіз.=1/0,9=1
ртіз.=1/0,9=1
ртіз.=6/0,9=6
ртіз.=3/0,9=3
ртіз.=6/0,9=6
қосымша жұмыскерлердің қосымша саны мамандықтар бойынша бөлінеді, есептеу барысында Рк. Аз бөлігіне дөңгеленді.
Негізгі өндірістік жұмыскерлердің еңбек ақысы қорын анықтау
Сағаттық тариф көрсеткіші (жұмыстар) тең.
Жұмысшы разряды
I II III IV V
Атқарған жұмысқа ақы алатындар 5,03 5,48 6,06 6,70
Уақытша жұмыс атқаратындар 4,71 5,12 5,66 6,27
А) Атқарған жұмыс үшін тікелей ақы төлеу қоры:
Зт.а.ж.=Srсmd x Toбpd
d=1
ондағы: rсmd-тарифтік сағат ставкасы d-разряд (d=1,2,…,1),
Toбpd-жұмыстың жиынтық көлемі d-бағдарлама разряды (16табл.3 жолы);
Зт.сд.ток=35690*6,06 =216281тең.
Зт.сд.рев.=23240*6,7 =155708тең.
Зт.сд.ток=18260*6,7 =122342тең.
Зт.сд.ток=8300*5,48 =48484тең.
Зт.сд.ток=14940*6,06 =90536тең.
Зт.сд.ток=20750*6,7 =139025тең.
Зт.сд.ток=769376тең.
Есепті 18 табл. жинақтаймыз.
Орташа сағаттық тариф ставкасы:
rcт=ФОТ сд/S Тобр. d
r=6,3
б) сыйақы есептеледі.
Сыйақы сомасы:
769376*40%=307750 тең.
в) жұмыс атқарған уақытқа қосымша ақы төлеу: бригадирлікке; түнгі жұмыс үшін.
Бригадирлік
Бригадирлер саны 3 адам.
Оларға қосымша ақы төлеу 3784 тең.
Түнгі жұмыс (2 ауысымда жұмыс істеуіне байланысты, 2 ауысым 24 сағатқа дейін, 2 сағатқа қосымша ақы төлеу):
6,3тең.*25 адам*2*0,4*21*12=31752 тең.
г) еңбек ақысының сағаттық қоры
ФОТ сағ./ФОТ а.+ФОТ пр+ФОТ бр+ФОТнв=769376+307750+3784+31752 =111662/1817 =612,4 тең.
Орташа еңбек ақысы
Зсағ.=ФОТсағ./ФэхРнег.=612,4/61=10тең.
е) күндізгі еңбек ақысы қоры:
ФОТкүн= ФОТсағ.+ФОТлч*7,9=612,4*7,9 =4838 тең.
Орташа еңбек ақысы
Зкүн=ФОТкүн./Фкүн. Х Р нег.=4837/61=79 тең.
ж) күні бойғы үзілістерге қосымша еңбек ақы төлеу: кезекті еңбек демалысына ақы төлеу, үйренушілердің еңбек демалысы; мемлекеттік және қоғамдық міндеттер атқару уақытына ақы төлеу;
демалыстар-79*24*61=115656 тең.
Үйренушілерге және жүктілік, бала туу бойынша демалыс – 79*1,3*61+79*1,1*61=11566тең.
Мемлекеттік міндеттерді орындау – 79*0,3*61=1446тең.
з) еңбек ақысының айлық қоры
ФОТа.=ФОТкүн.+ФОТкез.дем.+ФОТүйр.дем.+ФОТмем.+4838*21*12+115656+11566+1446=1347844
Орташа жылдық еңбек ақысы
Е.ақы=ФОТа/Рнег. =1347844/61=22096 тең.
Орташа айлық еңбек ақы
Зай.=Зақы./12 =22096/12 =1841 тең.
18 табл. есептеледі.
Уақытша-жәрдемдесуші жұмыскерлердің еңбек ақысы қорын анықтау
Уақыт бойынша тікелей ақы төлеу қоры (тарифтік)
ФОТ қайт.=Srсағ.d х Фэ х Рспd,
(6,9*1817*4)+(6,9*1817*4)+(6,27*1817*1)+(5,66*1817*2)+(6,27*1817*1)+(5,66*1817*1)+(6,27*1817*6)+(6,9*1817*3)+(5,66*1817*6)=321609 тең.
Ондағы: Рспd – d-разрядты, жұмыскерлердің тізімдік саны.
Қалған есептер, осы цехтың қосымша жұмыскерлеріне қарастырылмаған,бригадирлікке төлнетін қосымша ақыдан басқа 5.4.4. тар. ұқсас орындалады. Есептердің нәтижелері 18 табл. жинақталады.
Түнгі жұмысқа 6,3 тең.*10 адам*2*0,4*21*12=12701 тең.
ФОТ сағ.(321609+96483+12701)/1817=237 тең.
Орташа сағ.еңбек ақы 237/28=8,5 тең.
Күндізгі ФОТ 237*7,9=1872 тең.
Орташа күндізгі еңбек ақы 1872/28=67 тең.
Демалыс 67*24*28=45024 тең.
Үйренушілерге және декретке шыққандар демалысы 67*1,3*28+67*1,1*28=4503 тең.
Мемлекеттік міндеттер 67*0,3*28=563тең.
ФОТ жыл.1872*21*12+45024+4503+563=521834тең.
Жылдық орташа еңбек ақы 521834/28=18637тең.
Орташа айлық еңбек ақы 18637/12=1553тең.
18 табл.
Цех жұмыскерлерінің еңбек ақысының құрылымы, теңге.
| Еңбек ақысы түрлері | Негізгі жұмыс | Қосымша жұмыс |
| 1.Тікелей жұмыс уақытына еңбек ақы төлеу қоры | 769376 | |
| 2. Уақытқа төленетін еңбек ақы қоры | 321609 | |
| 3. Орташа сағаттық тарифтік ставка | 6,3 | 6,4 |
| 4. Сыйақылар | 307750 | 96483 |
| 5. Қосымша ақылар, барлығы: оның ішінде | ||
| -бригадирлікке | 3784 | — |
| -түнгі жұмыс үшін | 31752 | 12701 |
| 6.Еңбек ақысының сағаттық қоры | 612,4 | 237 |
| 7.Орташа сағаттық еңбек ақы | 10 | 8,5 |
| 8.Еңбек ақысының күндізгі қоры | 4838 | 1872 |
| 9. Орташа еңбек ақысы | 79 | 67 |
| 10. кезекті еңбек демалыстарына ақы төлеу | 115656 | 45024 |
| 11. үйренушілердің еңбек демалысына ақы төлеу | 11566 | 4503 |
| 12.мемлекеттік және қоғамдық міндеттерді орындау уақытына ақы төлеу | 1446 | 563 |
| 13.Еңбек ақысының жылдық қоры | 1347844 | 521834 |
| 14.Орташа жылдық еңбек ақы | 22096 | 18637 |
ИТР, қызметкерлерді және МОП еңбек ақысының қорын анықтау.
ИТР еңбек ақысының қоры жоспарланған кезеңге белгіленген, мейлінше аз айлық ақы бойынша есептеледі:
ФОТ итрг=12 [Зқызм. Х Ритр х (1+Кд)]=12*[1900,6*7*(1+1,5)]=399126 тең.
Ондағы: Зитр-ИТР еңбек ақысының айлық минимумы
Кд-қосымша еңбек ақысының (процент) коэффициенті.
Қызметкерлердің еңбек ақысының қоры:
ФОТ слг=12 [Зқызм. х Рсл х (1+Кд)]=12*[1094*3*(1+1,3)]=90583 тең.есептеледі.
Ондағы: Зсл.-қызметкерлердің айлық еңбек ақысының минимумы, тең.;
Кд-қосымша еңбек ақысының (процент) коэффициенті.
МОП еңбек ақысы қоры:
ФОТ моп=12 [Змоп. х Рмоп х (1+Кд)]=12*[845*2*(1+1,2)]=44616 тең. есептеледі.
Ондағы: Змоп-МОП айлық еңбек ақысының минимумы,тең;
Кд-қосымша еңбек ақысының (процент) коэффициенті.
Есептеменің нәтижесін 20 табл. жинақтаймыз.
ИТР, қызметкерлердің жне МОП еңбек ақысының қоры
| Көрсеткіш | Сомасы |
| ИТР еңбек ақысының минимумы | 1900,6 |
| ИТР саны | 7 |
| Қосымша ақы коэффициенті | 1,5 |
| ИТР еңбек ақысы қоры | 399126 |
| Қызметкерлердің еңбек ақысы минимумы | 1094 |
| Қызметкерлер саны | 3 |
| Қосымша ақы коэффициенті | 1,3 |
| Қызметкерлердің еңбек ақысы қоры | 90583 |
| МОП еңбек ақысының минимумы | 845 |
| МОП саны | 2 |
| Қосымша ақы коэффициенті | 1,2 |
| МОП еңбек ақысының қоры | 44616 |
| Барлық еңбек ақы қоры | 534325 |
Еңбек ақы қорынан салық төлеуді жоспарлау.
Еңбек ақысының жылдық қорын жоспарлау барысында, еңбек ақысы қорынан төленетін салық төлемдерін анықтау қажет:
Фн = SФОТг х Кн, = 2404003*0,428=1028913
Ондағы: Фн-бөлінген салық қоры,тең.;
Кн-салықтық коэффициент жиынтығы.Кн=0,428
Есепті 21 табл. жинақтаймыз.
21 табл.
Еңбек ақысына төлемдер.
| Көрсеткіш | Сома |
| Негізгі жұмыскерлердің ЕАҚ(ФОТ) | 1347844 |
| Қосымша жұмыскерлердің ЕАҚ (ФОТ) | 521834 |
| ИТР, қызметкерлер, МОП ЕАҚ (ФОТ) | 534325 |
| Барлығы ЕАҚ, мың теңге | 2404003 |
| Еңбек ақысына бөлінгені | 1028913 |
Еңбек ақысына төлемдер еңбек ақысының проценті нормативтері бойынша анықталады, әлеуметтік сақтандыру (9,7%)6зейнетақы қоры (28%), жұмыспен қамту қорына (1,5%), міндетті медициналық сақтандыру қорына (3,6%) төлемдер енгізіледі.
Өндірістік салықтар есебі.
22табл.
Өнім өндіру шығындары сметасын есептеу.
| Шығындар элементі | Шығындар, мың.тең. | Жылдық көлем шығындары, мың тең. | Шығындар құрылымы, % |
| Шикізаттар мен материалдар | 1,538 | 12765 | |
| Қалдықтар (есептен шығарылады) | 0,322 | 2672 | |
| Қосымша материалдар және отын-қуат беру ресурстары | 0,308 | 2553 | |
| Барлығы материалдық шығындар | 1,524 | 12646 | 78,2 |
| Еңбек ақысы | 0,29 | 2404 | 14,9 |
| әлеуметтік мұқтаждықтарға есептеу | 0,124 | 1029 | 6,4 |
| Негізгі өндірістік қор серпіні | 0,009 | 72,5 | 0,4 |
| өзге де шығындар | 0,001 | 10,9 | 0,1 |
| Барлығы шығындар | 1,9 | 16162 | 100 |
22 табл. құруға түсінік беру.
- 3 – шикізат және материалдар тауарлық өнім шығаруда (тапс. қара) материалдың құнын 1 өнімге көбейту арқылы анықталады.
- Қалдықтар, қалдық салмағы қалдықтар құнына көбейту арқылы анықталады (мліметтерді тапс. қара).
3.Қосымша материалдар және отын-қуат беретін ресурстар шартты түрде шикізат пен материалдың 20% көлемде қабылданады.
12765*20%=2553 мың тең.
2553/8300=0,308 мың теңге бір бөлшекке.
- еңбек ақысы, 21 табл. 4 жол.
- Әлеуметтік сақтандыруға төленетін ақы, 21 табл. 5 жол.
- Негізгі қорлардың серпіні.
Көтерме төлемдер негізгі қордың орташа жылдық теңгерім құны мен көтерм нормасынан есептеледі (негізгі қорлар топтары бойынша). Көтерме төлемді есептеуді жеңілдету үшін курстық жобада төлемді тең бөлу тәсілімен төлеу ұсынылады.
23 табл.
Негізгі капитал, материалдық емес активтер және жоспарлы жылда көтерме төлемдер сомасын есептеу.
| Негізгі қорлар | Жыл басындағы теңгерімдік құны, мың тең. | Орташа жылдық құны НҚ, мың.тең. | Көтерме нормасы, % | Төлемнің көтерме сомасы, мың тең. |
| Ғимарат | 750 | 7500 | 1 | 7,5 |
| Құрылғы | 1140 | 1140 | 5 және10 | 65 |
| Барлығы: | 1890 | 1890 | — | 72,5 |
Ғимараттың, имараттың және құрылғының теңгерімдік құны, сондай-ақ көтерме нормасы (тапс. қара).
- Өзге шығындарды алдыңғы шығыннан 15% қабылдансын.