Сақтандыру компанияларының қаржылық шаруашылық қызметінің нәтижелері ең алдымен алынған табыс пен резервтері қоры көлемдерінің өзгеруінде айқындалады. Сақтандыру компаниясының табысы былай қабылданады:
- Сақтандыру қызметінен тікелей алынған табыс. Сақтандыру компаниялары сақтандырудан алынған салымдардан сақтандыру төлемдері мен сақтандыру салаларын төлеуден резервтік қорларды құрайтын, сақтандыру салымдарының ағымдағы түсімдерінің қорын құрайды. Осыдан кейін шығындар жабылады.
- Компанияның сақтандырылмайтын қызметінен түскен табыс (банк депазиттері ,қозғалмайтын мүлік және т.б). Алынған табыстар сақтандыру компаниясының табыстарына қосылады.
- Басқа қызметтерден түсетін табыс- консультациялық, делдалдық .
Сақтандыру компаниясының сақтандыру қызметін жүргізудегі барлық шығындар 4 топқа бөлінеді :
1.Аквизициялық жаңа сақтандырушыларды тартумен, сақтандыру портфелон кеңейтумен, жарнамамен, сақтандырудың жаңа түрлерін өндірумен байланысты шығындар.
- Инкассалық сақтандыру төлемдерін жинаумен және сақтандырушыларға қызмет көрсету бойынша шығындар.
- Ликвидтік – сақтандыру жағдайымен эксперттер еңбегін төлеу, сот шығындары, сақтандырудың орнын толтырумен байланысты .
- Басқарушылық- еңбекті төлеу, шаруашылық шығындары т.б.
Сақтандыру компаниясының қаржылық қызметінің маңызды аспектісі сақтандыру резервтерін құру мен пайдалану. Компаниялар сақтандыру резервтерінің келесі жүйесін құрайды:
1.Техникалық резерв;
- Ескертетін шараларға резерв масштабтарды қысқарту мен залалдардың орнын толтыру мақсатында қаржыландыру үшін жүктемелер қойылады.
Техникалық резерв:
- Табыс кірізілмеген сыйақының резерві – шарттың уақыты нәтижелі болып табылмайтын ,сақтандырудың әрбір шартына сақтандыру төлемдерінің бөлігі бағытталады:
- Реттелмеген шығын резерві : Сақтандырушы сақтандыру жағдайының бекітілген уақыты туралы хабарлауы керек;
- Түскен, бірақ хабарланбаған шығындар резерві жиналған сыйақылардан алынған белгілі пайыз мөлшерінде;
- Аппаттар резерві сақтандыру жағдайларының көп мөлшерде түсу жағдайна байланысты (жер сілкінісі, су тасқыны және т.б.)
- Тербелу зияндылығының резерві. Егер берілген жылы зиянның өткен жылдағдан кем болса, бұл айырмашылық тербелу зияндылығының резервіне бағытталады;
- Өмірді сақтандыру резерві;
Сақтандыру заңы сақтандырушының әрбір келісім-шарты бойынша міндеттемелерін орындауды қамтамасыз ететін нақты заңды шарттарды бекіту керек . Кез-келген сақтандыру компаниясының қаржылық тұрақтылығы қаржылық қызмет нәтижесі есебіне нгізделеді және толық бейнені бухалтерлік баланстан алады. Қаржылық тұрақтылықты қамтамасыз етуге әсер ететін нақты көрсеткіштерді анықтау мақсатында бухгалтерлік есептің құрылымдық бөліктерін қарастыру қажет. Бухгалтерлік балансты 3 негізгі бөлімге бөледі:
- Активтер.
- Жеке капитал.
- Міндеттемелер.
Ең алдымен сақтандыру компаниясының қаржылық тұрақтылығының негізі -3 көлемнің қатынасымен анықталады. Активтер түрінде сақтанушының мүлігі кіреді. Сақтандыру компаниясының қаржылық қызметінің анализі нәтижелерінен сақтандыру компаниясының қаржылық тұрақтылығын қамтамасыз ететін келесі факторларды анықтауға мүмкіндік береді.
- жеке капитал
- сақтандыру келісім- шарты бойынша міндеттемелер .
- сақтандыру резервтері.
- Инвеститциялық қызмет.
- Тәуекелді шектеу
- Тариф саясаты.
Қаржылық тұрақтылық бойынша талаптар сақтандыру, қадағалау департаментімен қадағаланады. Өтпелі экономика шарттарында көп көлемдегі сақтандыру компаниялары нарық шарттарында сақтандыру қызметі бойынша жеткілікті тәжірбиесі жоқ, сенімді статистиканың болмауы, ал қолда бар статистиканың сенімділігі ; яғни статистиканың ақпаратпен қамтамасыздандыру жетілмеген.
Сақтандыру компаниялары тиістілігіне байланысты өзара сақтандырудың акционерлік қоғамдарына, жеке және жалпы құқықтық қоғамға, мемлекеттік және құқықтық болып бөлінеді. Сақтандыру компа нияларының 58% мершіктің аралас формаларына жатады, жеке- 36% мемлекеттік – 55%, муниципалды және қоғамдық ұйымдар меншігіне – 1%
Қазақстан Республикасы сақтандыру ісінің демонополизациясынан мелекеттік саұтандыру саласы қысқарады, бірақ оның функцияналдауы менодан әрі даму қажеттілігін мүлдем айқын.
Сақтандырудың мемлекеттік секторы аймақтық сақтандырукомпанияларының жеткілікті тармақталған жүйесі, ірі резервтік қорлар, жеке мүліктік сонымен қатар ауыл шаруашылығы сақтандыру облысында жүргізуде бай практикалық тәжірбиесі бар.
Сақтандырудың коомерциялық секторы ашық және жабық типтегі сақтандырудың акционерлік қоғамдармен сонымен қатар шектелген жауап кершіліктегі қоғамдастықпен ұсынылған.