Сақтандырудың нарықтық эконмикалық орны

Сақтандыру-бұл экономиканың стратегиялық секторы. Нарықтық қатынастарының даму  кезеңінде  кәсіпкер  өзінің барлық назарын  нарық

проблемалары мен бәсекеге бөлуге мүмкіндік алады. Сақтандыру инвеститциялық потенциалды көтеруге және ұлттық байлықты көбейтуге мүмкіндік береді. Қазақстан  Республикасының  нарықтық экономикасынгың

дамуы нарық қатынастарының бөлінбейтін құрлымдық бөлігі сияқты сақтандыру құрылуы мен бекітілуінсіз мағынасы жоқ.

Сақтандырудың экономикалық категориясы қаржы категориясының құрлымдық бөлігі болып табылады. Бірақ, егер қаржылар табыстар мен қорланулардың бөлінуімен жалпы байланысты болса, онда сақтандыру қатынастар салаларын қамтиды. Сақтандырудың ерекшеліктерін ескере отырып мынадай анықтама беруге болады:

Сақтандыру-шарушылық субъектілерімен келтіріген мүмкін болатын қауіп-қатердің орнын толтыру немесе жанұя табыстарының жоғалтуларын түзету үшін арналған мақсатты сақтандыру қоры салымдарының ақша қаражаттары есебінен құрылған қайта бөлу қатнастарының жиынтығы. Жоспарлы экономика шарттарында мемлекеттік кәсіпорындарының қаржы –шаруашылық қызметі шынмәнінде тәуелсіз-тәуекелсіз деп санаған,от, табиғи,жіне техногенді апаттар және т.б. залалдарының орнын толтыру мемлекет есебі негізінде жүзеге асырылған. Сондықтан залалдың орнын толтыру мемлекет механизмінде сақтандыру институттары екінші орынды алған.Сақтандыру қаржыдан шығатын категория ретінде қарастырылған және мемлекеттің  қаржы  қорына  ақша  қаражаттарын  мабилизациялау әдісі

негізінде қолданылған .

«Сақтандыру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының заңы сақтандырушылардың қаржылық тұрақтылығының негізі ретінте оларға төленген жарғылық капитал мен сақтандыру резервтерін, сонымен қатар қайта сақтандыру жүйесінің бар болуы болып табылады .

Қазіргі кезде Қазақстан Республикасының териториясында «Сақтандыру қызметі туралы» төртінші  заң  жұмыс істейді . Ал сақтандыру,

қайта сақтандыру ұйымдары мен сақтандыру брокерлерінің қызметіне бақылауды мемлекеттің өкілеттік органы Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінің департаменті мен сақтандыруды қадағалауды жүзеге асырады . Шаруашылықтың қатаң әкімшілік жүйеден нарықтық экономикаға

өту кезеңі жаңа шарттардағы экономиканың нарықтық инфрақұрылымдарының реформалауымен және құрылуымен қабаттас болды. Мемлекет экономикасының құрылуының қажетті шарттарының бірі Қазақстан эффективті функционалданатын сақтандыру нарығын құру болып табылады. Сақтандыру қаржы-несие жүйесінің маңызды құраушыларының бірі болып табылатындықтан , экономикаға толығымен реформалауына белсенді әсер етеді.Экономиканың  нарықтық  қайта  ариентациясына  өтуі

сақтандыру ролінің өсуіне қажетті алғышарттарды туғызады .Бір жағынан, сақтандыру халықты әлеуметтік қорғаудың маңызды элементі ретінде, ал басқа жағынан едәуір ақша қаражаттарын жұмылдыра отырып мемлекет экономикасына институтсионалды инвестор ретінде шыға алады.

Сақтандыру нарығының нормалды функционалдауының қажетті шарттарының бірі болып сақтандыру нарығының эффективтілігін қолдау бойынша мемлекеттің реттеуші ролі болып табылады. Бүгінгі күнде мемлекеттің сақтандыру қадағалаының бақылау функциясы сақтандырудың қызмет көрсету нарығының құрылуымен және сақтандыру компанияларындағы едәуір ақша қаражаттарының құрылуын есптеуі және өсуі қажет, ал олар ең алдымен сақтандыру қорғаы бойынша маңызды проблемаларды қанағаттандыру мен мемлекет экономикасында инвистициялық капитал ретінде қолдануы керек. Сақтандыру қызмет көрсету нарығының қызметін активизациялаудағы жаңа тәсілдердің қажеттілігі халық пен қоғамның сақтандыру қорғауының өсуі тұтынумен шартталған.