Морфологиялық және биологиялық қан көрсеткіштері гемоспоридиоз 25 бас және сау 25 бас ірі қара малдар тексеріледі. Ауырған малдардың жағдайлары ауыртпашылық күші жүріп қатерде болады.
Ауырған малдарды емдеу және алдында, өлерде және дәрі – дәрмек егілген жағдайда және сауыққанда да зерттеу жұмыстары тоқтатылған жоқ, әрине оларды тұрақты бір жерде ауырғаннан соң емдеп, толық клиникалық зерттеуден өтті және көрсеткіштерін зерттеп отырдық.
- Қанның лейкоциттері мен эротроциттерін санап қамал түрінде жүргізіледі. Әрине әр бастың өзінен алынған қан барысында.
- Гемоглобин гемомотр лабороториясында анықталады.
- Ал сілтілік қоры Неводов, хлорлар – Рутняк, қан – Хотедорн және Трен тәсілдері анықталады.
қан тексеруге тұру және сау малдардың күре тамырын азықтандырған барысында да алынып зерттелінеді.
Барлығы 1,500 морфологиялық және биологиялық қан тексеріледі.
Ауру малдардан жағынды (мазок) жасалынып олар спиртпен немесе спирт – эфирмен бекітіп кейін Роповок Гимза әдістерімен боялып объективті окулярмен үлкейте тексеріледі, ол санақ 100 бақылау көрсеткіш алғанда есептелінеді.
Ауырған малдарды комплексті емдеуде мынадай дәрілерді қарастырдық:
Қант В12 етке болмаса тері астына, кофейн 1-2гр, кофейн 5-10мл 3 антибиотиктер .
Аскарбин қышқылы және глюкоза малдардың аузына араластырып салады. Ал В12 кофейн бензонот нартимен қосылып салынады.
Ауырған малдарда бұны үш топқп бөліп, бірінші ауырып түскен малға
№ 1№1, №2, №3 комплекс бұдан төрт препарат, бір химиопрепарат, антибиотик, В12 және кофейн.
2 номер 2 комплекст – хлористі және аскарбин қышқылы, бұл коплексті салғаннан кейін, ауыз арқылы сүт және су беріледі.
Өте ауыр, қан мүмкін жағдайда №2 комплекстің артына №3комплекс қолданылды. Ол мынандай құрамннан -4 Х глюкоза және де аскорбин қышқылы қан тамырына жіберілді. Комплекстер ақуыз малдарға үш реттен артық салынбайды. Басқа алдын – алу шаралыр жүргіізіледі.
Малдар көлеңке, салқын жержде ұсталынып далаға шығарылмайды. Іштері қатқан жағдайда шаубер тұзы.
Гемоспоридиз алдын – алу үшін төрт жыл қатарынан саптарындағы малдарды химопрепарттармен өңдеп, 1500 бас берілген гемоспоридин нажин дәріленіп аптасына бір рет хлордан севин препарттармен шомылдырылады. Бақылау тобында түрлі жасырын малдар қойлар, сиырлар, жергілікті және Әулие ата сиырлары болады.
Зерттеудің көрсеткіштері Оңтүстік Қазақстан облысындағы Шаян, Сайрам ауцдандарында гемоспоридиоз, тейлериоз ауруларымен ауырған ірі қара малдарды емдеу өте қиын әрі ауыр.
Мал дәрігерлік есеп беру қарасақ ірі қара мал 80% көбі ауырады.