Жұмысшылар мен еңбек ақы бойынша есеп айырысуды тексеру барысында аудитор келесілерді анықтау керегі аталған ұйымда еңбек ақы төлеудің қандай жүйелері мен формалары ( мерзімді, кесімді, аккордты) қолданылады : ішкі жағдайға байланысты еңбек ақы төлеудің ұжымдық еңбек келісімі бара; тізімдік және орташа тізімдік жұмысшылар құрамы; жұмысқа тіркелген күнінен бастап қабылданған; жұмысшылар мен еңбек ақы төлеу бойынша есепайырысу есебін кім жүргізеді (қызметі, білімі, бухгалтерлік стаж, туысқандық бөлінісі ) қандай нормативтік құжаттарды қолданады аталған участктың бухгалтері, кімге, ол бағынады, оның жұмысының сапасын кім тексереді.
Ары қарай жүрсен еңбек ақы төлеу бойынша қарызымызды тексеру қажет, жиынтық ведомостің мәліметтерімен, бас кітап және бухгалтерлік есеп берудегі. Мұнда тестілеу жүргізіп, ұйымның бухгалтерлік есеп жүйесі және ішкі бақылау жағдайын тиянақты зерттеп оның жағдайын екінші қайтара тексеруге болады.
Бухгалтерлік есеп жүйесі және ішкі бақылау жағдайын тексеру үшін сұрақтар.
| № | Сұрақ мазмұны | Жауаптар | Сандық параметрлер | Ескертулер | ||
| Жауап жоқ | ия | жоқ | ||||
| А | Ішкі бақылау | |||||
| 1 | Жұмысшылардың тізімдік құжаты тексерілуде ме | х | ||||
| 2 | Жұмысшылардың орташа тізімдік санының есебінің дұрыстығы тексерілді ме | х | ||||
| 3 | Еңбек ақы төлеудің маңызы тексерілуде ме.(бұйрықтар, келісімдер, шоттар, бастапқы құжаттардың туралығы, істелінген жұмыс көлемі) | х | Жылына бір рет таңдаған уақытында | |||
| 4 | Штаттық кесте бойынша еңбек ақы төлеу және ол тексерілуде ме. | х | ||||
| 5 | Еңбек ақы ұсталымдары дұрыс тексерілуде ме. | х | Жылына бір рет | |||
| 6 | Еңбек ақы төлеудің есебін жүргізу үшін разряд, бағалау, тарифтерді пайдалану дұрыстығы тексеріледі ме. | х | ||||
| 7 | Премия, сыйлық, демалыс, көтерме, есептеулер дұрыс жүргізілуде ме. Соны тексеру. | х | ||||
| Тағы сол сияқты | ||||||
| Б | Есеп жүйесі | |||||
| 8 | Алғашқы құжаттар дұрыс құрылған ба және шынайы дәл ме. | х | ||||
| 9 | Жоқ адамдарға табель және т.б. құжаттар толтырған оқиғалар жоқ па. | х | ||||
| 10 | Бұрынырақ төленген құжаттар бойынша ақшаны қайта есептеу жағдайлары орын алған жоқ па. | х | ||||
| 11 | Алғашқы құжаттарда және есеп ведомостерінда арифметикалық қате жоқ па. | х | ||||
| 12 | Еңбек ақы төлеу бойынша есеп жүргізу және ұйымда жобалардың барлығы дұрыс па. | х | ||||
| 13 | Барлық жағдайларда типтік құжаттар және есеп регистрлері пайдалануда ма. | х | ||||
| 14 | Еңбек ақыдан ұсталымдар және есептеулер шоттары бойынша операциялар дұрыс көрініс табуда ма. | х | ||||
| 15 | Бас кітап және баланстағы аналитикалық шоттар бойынша есеп дұрыс па, | |||||
| Тағы сол сияқты | ||||||
Жоғарыда келтірілген мысалдағы тестілеуде, ұйымдағы ішкі бақылау жүйесітөмен деңгейде екенін көреміз. Ал бухгалтерлік есеп жүйесі талаптарға сай емес, және бұларда жеделдік және толықтылық , шыншылдығы төмен деңгейде екенін көреміз, есеп айырысу операциялардың шыншылдығы, есепте құжаттандырылған және көрсетілген мәліметтер алып емес.
Осыған байланысты келесілерді тексеру қолайлы. Еңбек ақы төлеу және есептеу бойынша талаптарға нормативті құжаттардың дәлділігін , жауапты қызметкерлерінің қолының қойылуын, орындалған жұмысқа байланысты; құжаттарда келісілген түзетулер жоқтығын тексеру қаж