«Ежелгі шығыс тарихы. Ежелгі қоғам кластарының туындауы және құл иелену цивилизацияның алғашқы атауы 1 бөлім месопотамия» (М: 1983) деген іргелі еңбеқтің авторлары қарастырылып отырған Қосөзен қезеңінің сай тұрмыстың, тұрмыс-үй мсәселесін сипаттаулы өзіндік ерекшелікпен қарастыру.
Аталған мәлімет көзі бойынша қалалықтар үйлері, екі қабатты үйді дұрыс емес формада салған, шығу қабырғалары көшеге артымен қараған, олардын төменгі жақтары шайылудан сақтайтын қүйдірілген кірпіштен салынды. Төбеден шағын желдеткіш – тесіктер жасалды. Бундай турғын үйге жарық іс жүзінде есік тесігі арқылы түсті. Шатыр тегіс болды. Ең бағалы мүлік болып ағаш есіктермен төбе ағаштары саналды, сондықтан үй иесі қоныс аударғанда өзімен бірге алып жүретін.
Жоспарлау міндетті боліктерді қарастыруды білдірді. Жеткілікті адамнын үйінде көше жақтағы есігінде аяқ жууға арналған қумыра турады және шаруашылықтық құралдар сақталынды, ал ішкі жаққа қарап туратын басқа есіктер болды, оның алаңы 20 метрді құрады, ол да қүйдірілген қірпіштен мүмкіндігінше төселді. Құмырадан шыға беріс есікке апотропей (шайтандардан сақтайтын) – демон бейнесі орнатылды, ал аула ортасында бассейік орналасақан. Аулаға қараған үйдің 2-ші қабатымен ішкі қабырғалары деңгейінде ағаш галерейкалары созылып тұрды. Ауладан құлдарға арналган сөз жатақханаға, жерге қазылған асхана, қоймага жол болды. Бірақ көпшілік үйлерде, яғни құлдарға арналған уйлерде, асхана да болмады.
Бірақ, әрбір үйдің шыға берісінде қарсы алушыға баратын есік орналасқан, онын ұзындығы әр түрлі болды, бірақ көпшілік үйлерде стандартты екі болды – 2 м. (4 шынтақ)
Горница алдында жуылатын және төселгіш заттар (палас, т.б.) үшін қоймалар орналастырылды, бірақ бұл қоймалар кез келген үйде болмады. Горница арқылы кішкентай ғана аулаға баратын жол болды, одан сырттан адамдар қіре алмады, ойткені үй алтарі және қайтыс болған отбасы мүшелерін сақтаған.
Бірінші аулада голерейкаға баратын баспалдақ болды, ол баспалдақ астында керекті бөлме орналасқан. Үйдің тазалығын сақтау үшін далаға шығып тұратын құбыр арқылы қоқықтарды шығаруға тырысты.
Екінші қабатта жеке болмелер болды, бірақ ол бөлмелер туралы мәліметтер аз, өйткені зерттеу барысында үйлердің біреуі де екінші қабатқа дейін сақталмады. Екінші қабатқа қарағанда бірінші қабат үлкен көлемді алып жатты. Үлкен адамдар мен балаларды орналасу үшін 1-2 горница. ягни 18-30 шаршы метр көлемде жеткілікті болды.
Осындай үйге ұқсас, бірақ көлемі жағынан қышкентай үйлер де болды. Бұндай үйлер алғашқы тұрмыстық жатақханаларды бөлу нәтижесінде пайда болды.