Халықтың әлеуметтік жағынан елеулі аурулары қашанда мемлекеттің жіті назарында болуға тиіс.
Халық өмірінің сапасы мен ұзақтығын көтеру мақсатында әлеуметтік жағынан елеулі аурулардың алдын алу, ерте бастан анықтау және тиімді емдеу, оңалту шараларын іске асыру жүргізілетін болады. Осы бағытта:
мүдделі ведомстволар, халықаралық және үкіметтік емес ұйымдардың өзара белсенді іс-қимылымен жыныстық жолмен берілетін жұқпалы аурулармен ауырудың алдын алу мен одан әрі төмендету жөнінде мақсатты шаралар жүзеге асырылатын;
АҚТҚ жұқпалары мен ЖҚТБ аурулары вирустарына қарсы емдеудің халықаралық стандарттары енгізілетін;
- психикасы мен мінез-құлқы бұзылған ауруларды емдеу мен сауықтырудың кешенді бағдарламалары әзірленіп, енгізілетін;
- нашақорлыққа тәуелді адамдардың өңірлік медициналық-әлеуметтік орталықтары (бөлімшелері), кәмелеттік жасқа толмаған нашақорлыққа тәуелділерді емдеу және медициналық-әлеуметтік оңалту үшін наркологиялық ұйымдарда стационарлық бөлімшелер ашылатын;
- нашақорлықты емдеу мен оның медициналық алдын алу саласында озық технологиялар енгізілетін;
- Қазақстан Республикасында есірткінің таралуына қарсы іс-әрекеттің тиімді, үйлестірілген жүйесі құрылатын;
2006 жылдан бастап аудандық медицина ұйымдарында эндокриндік аурулармен, оның ішінде бірінші кезекте қант диабетімен ауыратындарды ерте диагностикамен, емдеумен қамтамасыз ету және диспансерлеудің тиімділігін арттыру үшін дәрігер-эндокринолог лауазымы кезең-кезеңімен енгізілетін болады.
Туберкулезге қарсы күреске, эпидемиологиялық жағдайды жақсартуға, аурушаңдық пен өлімді төмендетуге ерекше көңіл бөлінетін болады. Туберкулезбен ауыратындарға өткізілетін емдеу-сауықтыру және алдын алу іс-шараларының барлық кезеңі БМСК ұйымдарын жан-жақты тарта отырып жүзеге асырылатын болады. Туберкулезбен ауыратындардың ұлттық тіркелімі жетілдірілетін, ауру адамдарға бірыңғай хаттама жүргізуді сақтау және туберкулезге қарсы күрес жөнінде өткізілетін іс-шаралардың тиімділігіне бақылау жасау қамтамасыз етілетін болады.
Ұдайы бацило бөлетін созылмалы туберкулез түрімен ауыратын ауру адамдарды емдеу үшін облыстық туберкулезге қарсы диспансерлер жанынан кезең-кезеңімен мамандандырылған бөлімшелер ашылатын болады. Облыстық туберкулезге қарсы мекемелердің мамандандырылған бөлімшелері емделуден жалтарып жүрген туберкулездің жұқтырғыш түрімен ауыратындарға арналып қайта құрылады.
Емдеу-диагностикалық іс-шаралары DOTS-қосу стратегиясын одан әрі іске асыруды және туберкулездің мультирезистенттік түрінің бактерияға қарсы терапиясының тиімді кестесін енгізуді көздейтін болады.
СПИД– Бұл адамның дифицитпен вирусымен жұқтыру нәтижесінде иммунал жүйенің қызметтерін жою көрсеткіштерінің жиынтығы Спид пен ауырған адам инфекциялық ауруларға қарсы түра алмайды, олар чума , қара шешек , тырысқақ сияқты ауруларға иммунал жүйесі қалыпты адамдар төтеп бере алады. Біраз уақыттан кейін жұқтырылған адам яғни клникалық синдром өлімге әкеп соғады.
СПИД ең бірінші рет 1981 жылы тіркелген Оны ВИЧ 1983 жылы деп бекітті, бірақ дәрігерлерге бұны емдеу нітижесі әр уақытта өлімге әкелетіні түсіну үшін жыл қажет болды. Қазіргі кезде Пациенттердің өмірін ұзартуға және денсаулығын сақтауға емдеу әдістері өңделген, бәрақ олар ұзақ уақытты алады және қымбатқа түседі. Сонымен қатар олар ВИЧ жұқтырғандардың көбіне қол жеткізерлік емес.
СПИДпен жұқтыру жолдары
СПИДті жұқтыру тек қана ВИЧтің адам қанына түсу кезінде мүмкін. Жұқтыру түрінің кең тараған түрі ВИЧ жұқпалы мен жыныстық қатынасқа түсу.
Нашақорлар СПИД пен біреумен қолданылған және щприц қолданылған нашақорлық құралдарды тамыр ішіне егуде жұқтырады.
СПИДпен ауратын нашақорлардың орташа жасы ( әйелдердің 20 проценті) 33 жаста.Тәуекелге шалдығатын концентрат алушы адамдар көп бөлігі шалдығады: донорлардың 2000-5000 қанынан пайда болады.
Вич инфекция анадан балаға жүктілік кезінде, туу немесе емізу кезеңінде берілуі мүмкін.
Медициналық қызметкерлердің жұқтырылған қан проверкадан төгілу немесе щприцтан жұғу нәтижелерінде Спидпен жұқтырылған жағдайларда болып жатыр.
Тағы сол сияқты қайнатылған медициналық құралдарды қолдану қан құю кезінде жұқтырылады. СПИД вирусы өоршаған ортада тез өледі,сондықтанда ауру адамның кеуіп қалған қаны басқа да ортаға қаупті емес. Осыған орай жақындасу және сүйәсу қауәпсәз болып табылады. Зерттеулер көрсеткендей СПИД саны көп жерлерден қан сорғыш жәндіктердің ВИЧті таси алмайтындығын дәлелдеді Вирус жәндіктің организмінде ұзақ уақыт тұрмайды және жәндік оны басқа организмге бере алмайды.
ВИЧті жұқтырудың түрлі жолдары
Әлемдегі барлық ВИЧ ауруларын тіркелгендері Мына көрсеткіштер бойынша анықталды:
- Жыныстық жолдары -70 – 80 %
- Егілген нашалар нәтижесі- 5-10%
- Мед жұмысшылары жүқтыру – 0,01 %
- Жұқтырылған қанды ауыстыру арқылы 5 -10%
Аурудың дамуы
СПИД ауруының даму бірнеше кезеңдерден тұрады, олар ВИЧта бөгде денелер саны бойынша және ВИЧ титралары бойынша анықталынады. ВИЧтің екінші әдісі нақтырақ өйткені оның ең соңғы кезеңінде иммунитет толығымен жойылады.Аурудің бірінші кезеңі қткір деп аталынады өйткені бүл кезде аурулар өте жұқпалы деп аталады.Үш апта ішінде жұқтырылған адамдардың кқбінде анықталмаған симптомдар пайда бола бастайды, олар бас аурулары лихоратка тераулары бездердің үлкейуі адамның өзін өзі қолайсыз сезінуі. Бұл кезде вирус концентрациясы қанда өте жоғары болады, ол бүкіл организмді улап жиі өзгерістерге ұшырайды. Бір екі апта дан кейін бұл симптомдар жоғала бастайды. Бұл кезде иммуналдық жүйе ауруды өзбақылауына алады.
Белгенді иммуналь реакция аурудың соңғы өткір кезеңінде организмге СD 4 лимфоциттарының популяциясын сақтауға көмектеседі. Бұл инфекциямен күоресуге өте қажетті кезең. Сонымен қатар егер СD 4 жасушалары толығымен жойылса онда организменен ВИЧті толығымен алап тастаса да иммуналдық ж.йе ол жасушаларды қайтадан қалпынан келтіре алмайды. Өткір кезеңнен кейін симптомсыз немесе созылмалы кезеңге айналады. Ол он жылға немесе көп жылға сөзылады.Бұл кезеңде ауру адамдар өздерін жақсы сезінеді ВИЧтің қандағы кқлемі қалпына келеді Осы кезде аурудың дамуына үлкен әсер етеді Бұл кезде Вирус пассивті жағдайда болмай интенцивті иммуналдық жүцені бұза бастайды.
Иммуналдық жүйе вируспен тоқтаусыз күресіде жағдайы нашарлап қандағы СD 4 лимфоцит деңгейі тез төмендейді . Бір миллилитр куб қанда жасуша бол,ан жағдайда Вич тасушылар СПИД ауруларына айналады.
Қандағы СD 4 лимфоциттарының көлемі бір миллилтр кубде жасушадан төмен болса аурудың соңғы симптомдық кезеңі басталады, Оған иммуналдық тез бұзылу және ауыр жағдайға әкеп соғатын қасиеттер тән. Бұл кезең айдан бірнеше жылға дейің созылуы мүмкін. Ауру адам аз уақытта салма,ын жоғалтады, тез шаршайды; иммуналдық жүйесі мүлдем қызмет атқармайды Біраз уақыттан соң ауру соңғы кезеңге өтеді ол кезде СD 4 лимфоцит көлемі бір миллилитр кубта елу одон да төмен болуы мүмкін. Бұл бір екі жылға созылады да одан кейін СПИДке қатысты инфекциялық аурулардан немесе рактан адам өледі .
Аурудың дамуы ауырған жеке қасиеті мен ерекшеліктеріне тәуелді болады. Арнайы емдеу болмасада ВИЧ аурулары он он бір жылға созылады. Бірақта кей жағдайларда төрт жеті процент ВИЧ ауруларының өмір сүруі бір жылдан аспауы мүмкін Ал егер ВИЧ ауруларының қан деңгейлері қалыпты болса адам сегіз жиырма жыл өмір сүре алады.