Әлеуметтік қызмет көрсету

Жоспар

Кіріспе

Негізгі бөлім

2.1.Әлеуметтік қызмет көрсету — әлеуметтік жұмыстың ажырамас бөлігі

2.2.Әлеуметтік қызмет көрсетудің түрлері, қазіргі түсінігі

2.3.Қазақстан Республикасында халыққа әлеуметтік қызмет көрсету мекемелер торабының дамуы және қазіргі жүйесі

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе

90 жылдары әлеуметтік саясаттың ең бір маңызды үрдістерінің бірі әлеуметтік қызмет көрсету жүйесінің қалыптасуы болды. Халықпен жұмыс істеуде қазіргі технологиялар мен әдістемелер кеңінен қолдынала бастады. Әлеуметтік әдебиеттерде осы кезге дейін әлеуметтік қызмет көрсетудің бірдей қалыптасқан ұғымы жок деп айтуға толық негіз бар, әркім әртүрлі қарастырады. Халыққа әлеуметтік қызмет көрсетудің кейбір ғылымы еңбектерде әлеуметтік жұмыстың баламасы ретінде қарастырылады. Ал басқа да еңбектерде оны жоғарғы дәрежедегі әлеуметтік жұмыстың техлогиясы деп санайды.

Бұл әлеуметтік технологиялар қазіргі күрделі әлеуметтік ситуациялар кезінде азаматтарға нәтижелі әлеуметтік қолдау көрсетуде мүмкіншілік жасайды. Осы ситуация әлеуметтік өрістің маңызды секторы болып саналады, адамдардың кез- келген әлеуметтік топтың шын мәніндегі өмірдегі қызметін бұзады.

Қазақстанда әлеуметтік қызмет көрсетуді іске асыру мүмкіншілігі территориялық әлеуметтік қызмет көрсету органдарын ұйымдастыру, оларды одан әрі дамыту нәтижесінде іске асырылады.Әлеуметтік жұмыс саласында кәсіби әлеуметтік қызметкерді және басқа мамандарды даярлау жеткілікті дәрежеде жүріп жатыр деп айтуға болады. Әлеуметтік жұмыстың теоретиктері әлеуметтік қызмет көрсетуді әлеуметтік жұмыстың түрі деп тұжырымдайды. Іс жүзінде тәжірибеде — бұл жүйелер әлеуметтік адамгершілік, қайырымдылық қызметтің белгілі бір түрлері болып саналады. Ол жеке бастың, отбасының кез-келген адамдар жиынтығының қайта қалыптасып, түзетінілуін қамтамасыз етуге негізделген.

Әлемнің барлық елдерінде де әлеуметтік қызмет көрсету бірдей түсініліп, нақтылы ұғымы қарастырылмаған. Сондықтан да бұл терминнің мазмұны әр түрлі болып келеді.

Финляндияның «әлеуметтік қызмет көрсету заңында» әлеуметтік қызмет көрсетуді, әлеуметтік қолдаудың өмір сүруге керекті қаражаттардың, әлеуметтік жәрдемақылардың жиынтығы деп түсініледі.

Әлеуметтік жұмыстың сөздігінде әлеуметтк қызмет көрсету адамдардың қажеттіліктерін қанағаттандыру нақтылы қызмет түрлерін беру деп аталады.

Әлеуметтік қызмет көрсетудің Қазакстандағы жағдайы оның мәнінің, мазмұнының теориялық тұрғыдан дәлелденгенін көрсетеді және заңнамалық негіздері кұрастырылған.

Әлеуметтік кызмет көрсету жөнінде күні осы уакытка дейін бірде-бір президент жарлыктары немесе үкіметтін каулылары кабылданбаган.

Отбасына, карт адамдарга, балаларға, мүгедектерге, халыктың т.б. категорияларына әлеуметтік кызмет көрсетудің бағыттары орындалмаған. Өкінішке орай казіргі отандык әдебиетте әлеуметтік қызмет көрсету мекемелерінің кұрылымы мен функциялары жеткілікті тереңінен дәлелденбеген.

Әлеуметтік қызмет әр түрлі мекемелердің ғылыми-әдістемелік қамтылуы бастапқы жағдайда болып отыр. Азаматтарға әлеуметтік тиімді, жетілдірілген қызмет көрсетудің критерийлерімен көрсеткіштері жеткілікті түрде белгіленбеген. Жұмысты мақсатқа сәйкес мына тұрғыдан қарастырған жөн. Халыққа әлеуметтік қызмет көрсету жүйе түрінде мынадай құрылымдардың жиынтығы болып табылады.

1. Әлеуметтік қызмет көрсету мекемелерінің ұйымдастыру қызметінің түрлері.
2. Жалпы міндеттер мен мақсаттар мен функцияларымен бірлестерімен региондық жиынтығы құрамын анықтаудың белгілі бір тәсілі.
3. Әлеуметтік қызмет көрсету органдары мен мекемелердің өзара іс- әрекетін реттеп тәртіпке келтіру.
4. Ведомствалық өзара байланыс, халықтың әртүрлі қатарларын қолдауға бағытталған іс- әркеттің өз кезегінде орындалуы жэне негізделуі.
5. Мекемелер қызметін қаржылық- экономикалық, материалдық-техникалык ресурстармен қамтамасыз ету.
6. Аймақтық әлеуметтік мекемелердің қызметін кадрлармен қамтамасыз ету.
7. Нормативті, құқықтық базаның деңгейі.
8. Әлеуметтік мекемелер қызметімен клиенттердің қанағаттану дәрежесі.
9. Әлеуметтік қызмет көрсетудің тиімділігі

2.1. Халыққа әлеуметтік қызмет көрсету — әлеуметтік жұмыстың ажырамас бөлігі.

Әлеуметтік кызмет көрсету- бұл әлеуметтік қолдану, әлеуметтік- тұрмыстык, әлеуметтік- медициналық, психоло- педагогикалық, әлеуметтік-құқықтык кез-келген материалдык көмек көрсету болып табылады.

Аталған көмек пен жәрдемақылар өмірдің киын кезеңдеріндегі адамдар мен отбасыларына көрсетіледі.

Әлеуметтік кызмет көрсетудің негізгі мазмұны:

— материалдық көмек

— стационарлык жағдайда әлеуметтік қызмет көрсету

— әлеуметтік қызмет көрсету мекемелерінде бір тәулік ұйымдасытыру

— консультациялык көмек

— азаматтардың, отбасылардыи әлеуметтік патронажы.

Қазақстан Республикасының заңнамалары жеке әлеуметтік топтарға кызмет көрсетуді толықтырып, оның мазмұныны кеңітті.. Заңнамалық негізде әлеуметтік қызмет көрсету өрісіндегі қарт адамдардың, мүгедектердіц катынастардың реттеуге бағытталған. Бұл халыкты әлеуметтік қорғаудыц бір түрі болып саналады.

Әлеуметтік кызмет көрсету біркатар принциптерге негізделеді.

1)атаулы

1.2) қол жеткізу деңгейіндегі

1.3) еріктілік, кайырымдылық

2) Өмірдің киын жағдайларындағы қарт адамдарға, мүгедектерге басымдылык жағдайда бірінші кезекте көмек көрсету

3) конфеденциалдык принципі

4) алдын-ала көмек көрсету

5) адамнын және азаматтың құқықтарын сақтау.

6) әлеуметтік кызмет көрсетудің барлық түрлерін беру, олардың жалғасып жатуы. « Әлеуметтік қызмет көрсету термин сиякты мінсіз жоғары дәрежеде калыптаскан деп санайды. Бұл объект көптеген жүйелерге кіретін элементтерден тұрады. Формальды тұрғыдан қарағанда әлеуметтік кызмет көрсету- бұл клиенттерге әлеуметтік кызмет түрлерін берегін әлеуметтік жұмыстың түрі .

Сондықтан да әдістемелік түрғысынан қарағанда «Әлеуметтік кызмет» үғымының мәнін түсіну, танып білудің практикалық маңызы арта түседі. Отандык әдебиетге «әлеуметтік қызмет» әдетте әлеуметтік жұмыстың ұйымдастыру түрі ретінде құрастырылған. Кейбір авторлар әлеуметтік қорғау қызметінің ішінде көптеген жүйелердің, элементердің барлығын айырыкша атап көрсетеді. Олар әртүрлі функционалдық жүктемелерді көтереді, өзара күрделі іс-әрекетте болады. Әдебиеттер келесідей қызмет түрлерін ажыратады:

1. Отбасындагы әлеуметтік қызмет көрсету
2. Әлеуметтік- медициналық қызмет көрсету
3. Психологиялык көмек көрсету қызметі
4. Әлеуметтік қамтамасыз ету кызметі
5. Құкыктық комек көрсету кызметі
6. Экологиялык қызметтер
7. Жұмыспен камту кызметі
8. Балалардың әлеуметтік кызметтері

Екінші жагынан аймақтық әлеуметтік кызметтер-ведомствааралык, муниципалдық әлеуметтік қызметті ұйымдастыру проблемасы, аймақтық сондай-ақ ведоствааралык позиция тұрғысынан қарастыру қажет. Бірақ әртүрлі министрліктер мен ведомствалардың әлеуметтік торабының ажыратылмайтын компоненті болып табылады. Әлеуметтік қызметкерлік мекемелері екі жақты әкімшілік бағыныштылықта болып келуі және қаржыландырудың көптеген көздерін иеленуі жекелеген ведомствалардың қарамағында жұмыс атқаратындағы атап керсетеді. Мысалы: ведомствалардың құрамында ішкі істер органдарында әлеуметтік кызмет көрсетудің мәні келесідей проблемаларды ажыратып көрсету арқылы аныкталады.

1. Әлеуметтік кызмет көрсету түрлері мен тәсілдері
2. Халыкка әлеуметтік көмек көрсету кызметінің және мекемелерінің құрылымдары
3. Аймақтық және ведомствалык әлеуметтік кызметтін компоненттері мен элементтері
4. Мемлекеттік, муниципалдық, қоғамдық, діни жеке мекемелер
5. Әлеуметтік кызмет көрсетуді ресурстармен қамтамасыз ету: мүліктік, қаржылық, кадрлық, ғылыми- әдістемелік, ақпараттық.Әлеуметтік кызмет көрсетудің жоғарыда аталған компоненттері мен элементтерінің құрылымы бұл жүйенің тұрақтылығын сапалық жағынан анықталғанын сипаттайды.

Шын мәнінде әлеуметтік қызмет көрсетудің мәні осы өрісте жұмыс істейтін мекемелердің әлеуметтік жұмыстарының әртүрлі субъектілерін талдау арқылы айқындалады.

2.2. Әлеуметтік кызмет көрсетудің түрлері, қазіргі түсінігі, проблемалары.

Әлеуметтік кызмет көрсету проблемаларын зерттеушілср осы жүйе функциясының екі тобын ажыратады.

1. мәндік қызметтегі функциялар: алдын-ала көмек көрсету, әлеуметтік- реабилитациялық қызмет, әлеуметтік қорғауга бейімделу, әлеуметтік патронаж.
2. рухани- қайырымдылық функциялар: жеке адамдарға қайырымдылык, әлеуметтік кызмет көрсету

Осы функцияларды практикада жүзеге асыру әлеуметтік қызмет көрсету жұмысын тиімді басқарумен байланысты болып көмекті микро деңгейде бейнелей алады.

Әлеуметтік кызмет көрсетудің тиімділігі нақтылық органдар бар кезде ғана іске асырылады: мемлекеттік, муниципалдык жеке қызмет көрсету түрлері. Қызмет көрсетудің келесідсй түрлері бар:

Материалдык көмек көрсету, ақшалай каражат, тағам өнімдері, медицииалык көмектер, тазалық, денсаулык сақтау кұралдары, аяк киім, бірінші қажеттіліктегі заттар, арнайы көлік техникалык құралдары, мүгедектерге көмек көрсету.

2. Бөтен беруден стандартты емес, мұқтаж болып отырған азаматтар мен отбасылық әлеуметтік патронаж. Әлеуметтік тұрмыс қажеттіліктерін өтейтін көмек, медициналық көмекпен қамтамасыз ету, жартылай және толық өзін-өзі қамтамасыз етуге қабілеті жоғары адамдарға көмек көрсету: медициналық, психилогиялық, әлеуметтік еңбек қызметін ұйымдастыру
3. Тұрақты тұрғын үй, пәтері жоқ адамдарға, яғни қорғаныссыз қалған балалар мен жасөспірімдерге уақытша бөлме беру
4. Өз бетімен жүріп тұратын кабілеттілік сақтаған қарт адамдарга, мүгедектерге өмірдің қиын жағдайындағы адамдарга бір тәулік бойы баспана беру.
5. Азаматтарлың отбасыларга әлеуметтік-экономикалык салада консультациялық көмек көрсету жэне өмірлік қызметін медициналык- әлеуметтік көмек көрсету, психологиялык, педагогикалық, құқықтарын қорғау қызметтерін ұйымдастыру.

6. Реабилитациялык қызметтер: адамдарды кәсіби-әлеуметтік психологиялык реабилитациялауда көмек көрсету. Жасөспірімдермеи реабилитациялык жұмыс жүргізу.

Әлеуметтік қызметтер- әлеуметтік қызмет көрсетудің түрлеріне сәйкес әлеуметтік органның қызметіне көмек беру іс- әрекеті

Қызметтер акылы және тегін болып келеді. Тегін кызмет түрлері келесідей жағдайда беріледі.

1. Жасынан ауыруына, мүгедектігіне байланысты өзін-өзі күтуге кабілетсіз адамдарға;
2. кәмілетке толмаған жетімдер мен қорғансыз балалар
3. жиынтық табысы әрбір отбасы мүшесіне есептегендегі 4- айлык көрсетікіш тек төмен отбасыларға.

Қазакстан Республикасының мемлекеттік билік және жергілікті өзін-өзі басқаратын органдары қызметтерді тегін берудің бөтен де бір қосымша негіздерін белгілей алады. Акылы әлеуметтік қызметтен мемлекеттік және тегін берудің бөтен де бір қосымша алады.

Ақылы әлеуметтік кызметтер мемлекеттік жэне муниципалдык әлеуметтік органдарда қолданып жүрген заңнамалардыц тәртібі бойынша көрсетіледі. Жеке немесе басқа органдарда дербес түрде және келісім шарт негізінде көрсетіледі.

Әр түрлі отбасы клиент категориясына қарай: мүгедектер, зейнеткерлер, әскери қызметкерлер, босқындар т.б. әлеуметтік тұрмыстын, әртүрлі технологиялары колданылады.Олардың мақсаты-отбасын әлеуметтік кызметін реттеу, сақтау. Әлеуметтік қызмет көрсетудің келесі түрлерін белгілеуге болады.

1. Отбасының қатаюына бағытталған

а) жедел көмек көрсету, шұғыл әлеуметтік көмек

б) Отбасының тұрактылығын қолдауға отбасын және оның мүшелерінін әлеуметтік дамуына бағытталған.

Отбасы қатыгездіктегі жедел көмек. Мұндай карым-қатынаста жасырын болады. Біздің елімізде осы проблема ғылыми тұрғыдан казіргі кезде ғана қарастырылып отыр.

Патронаж- бұл маманның жеке кызметі, оның көмегімен отбасы әлеуметтік кызметтен накты көмек және қолдау алады. Қазіргі уакытта отбасы әлеуметтік патронажының 2 бағытын ажыратуга болады.

1. Ерекше тәуекелді отбасылар және балаға қатысын әлеуметтік кызметті жүзеге асыратын іс-әрекеттер сипатында негізделеді. Сонымен қоса ол өзіне патронаждың бірнеше түрлерін камтиды:

— әлеуметтік

— әлеуметтік- медициналык

— әлеуметтік педагогикалық

— әлеуметтік- психологиялык

— әлеуметтік- экопомикалық (ж2рдемақы)

2. Патронаж обьектінің сипатына негізделеді.- Олар:

— жасы бойынша (балалар, жасөспірім)

— жынысы бойынша (қыз бала, үл бала)

— медициналык көрсетумен бойынша (мүгедектер, жүкті эйелдер)

— Әлеуметтік статусы бойынша (қараусыз бала, зорлық-зомбылық құрбаны)

— Отбасы проблемасы бойынша (бей берекетсіз отбасы, ішімдікке салынған ата-аналар, балалар) бөлінеді.

«Балалардың медициналық — әлеуметтік мекемелерінде әлеуметтік қызметтер көрсету жүйесін одан әрі дамыту» тақырыбына арналған дөңгелек үстел өтті.
Кемтар, басқа адамның күтімі мен көмегіне мұқтаж балаларға әлеуметтік қызметтер көрсету жүйесін республикадағы интернат-үйлері мен үйде әлеуметтік көмек көрсету бөлімшелерінің жүйесі көрсетеді. Қазіргі уақытта дамуында терең ментальды ерекшеліктері бар балалардың — 18 интернат — үйі қызмет        етеді.                10 мыңнан       астам кемтар балаларға үйде  қызметтер көрсетуді 90 бөлімше жүзеге асыруда.
Үстіміздегі жылы сәуір айында «Қазақстан Республикасында мүгедектерді әлеуметтік қорғау туралы» Қазақстан Республикасы Заңының қабылдануына орай түрлі меншік құқығындағы медициналық-әлеуметтік ұйымдарды ашу мүмкіндігі пайда болды.
Әлеуметтік қызметтер көрсету мекемелерінің қызмет істеуі Әкімдер шешімімен бекітілетін жекелеген Ережелер негізінде жүзеге асырылады, практикада бұл, бұрын қолданылып жүрген «Қазақстан Республикасында мүгедектерді әлеуметтік қорғау туралы» Заңды іске асыру үшін қабылданған, ұсынылатын мемлекеттік қызметтердің көлемі мен сапасын айтарлықтай салааралық және функционалдық саралауға әкеліп соғады.
Қазіргі уақытта медициналық-әлеуметтік мекемелердің қызметін реттеуде нормативтік-құқықтық негізді жаңарту қажеттілігі туындады.
Министрлік көрсетілетін қызметтердің көлемі мен сапасына біріңғай талаптарды көздейтін «Мүгедектер мен қарттарға үйде әлеуметтік көмек көрсету бөлімшелерінде, аумақтық әлеуметтік қызметтер көрсету орталықтарында, мемлекеттік медициналық-әлеуметтік мекемелерде және мемлекеттік емес медициналық-әлеуметтік мекемелерде әлеуметтік қызметтер көрсету» Мемлекеттік стандарттың жобасын әзірледі.
Әлеуметтік қызметтер көрсетудің үлгі ережесінің жобасы әзірленді, ол мемлекеттік медициналық-әлеуметтік мекемелерде сияқты, мемлекеттік емес медициналық-әлеуметтік мекемелерде де әлеуметтік қызметтерді көрсету тәртібін көздейді.
Мемлекеттік медициналық-әлеуметтік мекемелер жүйесін қайта құру қажеттігі туындады, үйде әлеуметтік қызметтер көрсету бөлімшелерінің жұмысын ұйымдастыруды жетілдіру талап етіледі. Осыған байланысты Дөңгелек үстелде, «Кеңес» мүгедектер қоғамдық бірлестігінің базасында сынамадан өткен Кемтар балаларды кешенді оңалтудың бағдарламасы қаралды. «Кеңес» кешенді оңалту бағдарламасы дамуында ерекшеліктері бар балаларды оқытудағы жаңа тәсілдерге құрылған. Бағдарламаның негізіне өмірге қажетті, әлеуметтік жағынан мағыналы машықтарды үйрету жөніндегі қызмет салынған. Бағдарлама, дамуында ауыр паталогиялар бар балаларға әлеуметтік машықтар мен танылатын процестердің деңгейін жетілдіре отырып, балаға сатыдан сатыға көшу мүмкіндігін береді.
Кемтар балаларды кешенді оңалту мұқтаж балаларға техникалық көмекші (компенсаторлық) құралдар беруді қамтамасыз етуді көздейді. Министрлік қызметтер көрсету рыногынде белгілі «Otto Bock» (Германия), «ЭШЕД-прогрессивті ортопедия» (Израиль) фирмаларының қатысуымен протездік-ортопедиялық бұйымдар әзірлеу жөнінде келіссөздер жүргізуде.

1. Осы Үйде әлеуметтік қызмет көрсетудің қарттар мен мүгедектерді қабылдаудың шарттарын және оларға бюджет қаражаты есебінен көрсетілетін әлеуметтік қызметтерді көрсетудің тәртібін айқындайды.
2. Үйде әлеуметтік қызмет көрсетуді (үйде қызмет көрсетуді) жергілікті атқарушы органдар, мемлекеттік емес ұйымдар жүзеге асырады.
3. Үйде қызмет көрсету жалғізілікті, сондай-ақ жалғыз тұратын қарттарға және бөгде адамның күтімі мен әлеуметтік қызмет көрсетуге мұқтаж бірінші, екінші топтағы мүгедектерге (бұдан әрі – қызмет көрсетілетін адамдар) көрсетіледі.

Мамандандырылған медициналық ұйымдарда стационарлық емдеуді талап ететін ауру процесінің белсенді стадиясындағы туберкулездің, невроздарды қоспағанда, психикалық аурулардың, соматикалық ауру кезіндегі невроз ұқсас жай-күйлердің, жарыместің жеңіл дәрежесінің, ақыл-ес кемшіндігі мен жеке басының айқын білінетін өзгеруі жоқ, сирек ұстамасы бар (айына 2-3 реттен артық емес) тырыспалы синдромдардың, карантинді инфекциялардың, жұқпалы тері мен шаш ауруларының, венереологиялық аурулардың, ЖҚТБ болуы үйде қызмет көрсетуге қарсы айғақтамалар болып табылады.

4. Үйде қызмет көрсету Қазақстан Республикасының Конституциясына, Қазақстан Республикасының заңдарына, өзге де нормативтік құқықтық актілеріне, сондай-ақ осы Үлгілік Ережеге сәйкес жүзеге асырылады.
5. Әлеуметтік қызметтерді қарттар мен мүгедектерді күту жөніндегі әлеуметтік қызметкерлер (бұдан әрі — әлеуметтік қызметкерлер) қызмет көрсету аумағы мен аймағының көлемі ескеріле отырып, әлеуметтік қызметтерді көрсетудің мемлекеттік стандарттарында көзделгендерден кем емес көлемде және түрлерде көрсетеді.
6. Әлеуметтік қызметкерлер үйде әлеуметтік қызметтер көрсету бөлімшелерінің, жергілікті атқарушы органдардың және үкіметтік емес ұйымдардың штат санында болуы мүмкін.
7. Әлеуметтік қызметтер көрсету кезінде қызмет көрсетілетін адамдардың жасы мен денсаулық жай-күйі, оңалтудың жеке бағдарламасының (бұдан әрі — ОЖБ) мазмұны, қозғалу белсенділігінің төмендеу дәрежесі мен басқа да объективті факторлар ескеріледі.
8. Үйде әлеуметтік қызмет көрсетудің міндеттері мен функциялары

Үйде әлеуметтік қызмет көрсетудің негізгі міндеттері қызмет көрсетілетін адамдардың үйреншікті әлеуметтік ортада болуына қолайлы жағдайлар туғызу, гигиеналық талаптарға сәйкес өмір сүру жағдайларына қолдау жасау, әлеуметтік қызметтерді көрсетудің мемлекеттік стандарттарына сәйкес әлеуметтік қызметтер көрсету және оңалту іс-шараларын жүргізу болып табылады.

Үйде әлеуметтік қызмет көрсету функциялары:

1) жалғызілікті (жалғыз тұратын) қарттарды және үйде қызмет көрсетуге мұқтаж мүгедектерді анықтау және олардың есебін жүргізу;

2) қызмет көрсетілетін адамдардың дербес құқықтылығын және қауіпсіздігін қамтамасыз ету;

3) әлеуметтік-құқықтық қызметтер көрсету;

4) қызмет көрсетілетін адамдарды олардың құқықтары, көрсетілетін әлеуметтік қызметтің көлемі мен түрлері туралы хабардар ету;

5) әлеуметтік қызмет көрсетудің сапасы мен тиімділігін арттыру;

6) әлеуметтік қызметкерлердің еңбегін ұйымдастыруды жетілдіру және олардың біліктілігін арттыру;

7) Заңды тұлғалардың Жарғыларына сәйкес өзге де функциялар.

Әлеуметтік қызметкерлердің қызметін басқару

1. Қызметтерге тапсырыс беруші басшылықты, практикалық көмекті және қызметтерді жеткізушілердің қызметіне бақылауды жүзеге асырады.
2. Әлеуметтік қызметкер халықты әлеуметтік қорғау саласындағы орталық уәкілетті орган бекіткен Біліктілік сипаттамаларына сәйкес болуы керек.
3. Үйде қызмет көрсетудің іс-қағаздарын жүргізу олардың болуы, үйде қызмет көрсетудің сапасы мен тиімділігін арттыру, әлеуметтік қызметкерлердің қызмет көрсетілетін адамдардың құқытары мен заңды мүдделерін бұзуына жол бермеу мақсатындағы бақылауды жүзеге асыруға мүмкіндік беретін құжаттарды қамтуға тиіс.
4. Іс-қағаздарын жүргізудің тәртібін уәкілетті орган бекітеді және ол қызметтерді жеткізушілер мен әлеуметтік қызметкерлердің назарына жеткізіледі.
5. Іс-қағаздарын жүргізу мынадай міндетті құжаттамалардың болуын көздейді:

1) жылға, тоқсанға арналған жұмыс жоспары;

2) қызмет көрсетуге келіп түскен адамдарды тіркеу журналы (осы Үлгілік Ережеге 4-қосымша);

3) қызмет көрсетілетін адамдарға жақындарының келіп-кету кестесі;

4) көрсетілген әлеуметтік қызметтер есебінің журналы (осы Үлгілік Ережеге 5-қосымша);

6. Іс-қағаздары мен жұмыс есебінің жай-күйі, олардың дұрыс жүргізілуі үшін әлеуметтік қызметкер, бөлімше меңгерушісі, орындаушы мен қызметтерді жеткізуші жауаптылықта болады.
7. Үйде қызмет көрсетудің сапасын бақылауды жүзеге асыру мақсатында

Осы Аумақтық әлеуметтік қызмет көрсету орталықтарында әлеуметтік қызмет көрсетудің аумақтық әлеуметтік қызмет көрсету орталықтарының қызмет тәртібін, қарттар мен мүгедектерді қабылдаудың шарттарын және оларға әлеуметтік қызметтер көрсетудің тәртібін айқындайды.

2. Аумақтық әлеуметтік қызмет көрсету орталығы (бұдан әрі – аумақтық орталық) заңды тұлға болып табылады және оны құрылтайшысы қолданыстағы заңнамаға сәйкес құрады.
3. Аумақтық орталық өзінің қызметін құрылтай құжаттарына сәйкес медициналық қызметке берілетін лицензияның негізінде, ал әлеуметтік-педагогикалық қызмет түрлерін көрсеткен жағдайда – білім беру қызметіне берілетін лицензияның негізінде жүзеге асырады.
4. Аумақтық орталықтар өз қызметінде Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамалық және өзге де нормативтік құқықтық актілерін, осы Үлгілік Ережені басшылыққа алады.
5. Аумақтық орталық жеке оңалту бағдарламасына немесе медициналық ұйымның қорытындысына сәйкес бөгдее адамдардың күтіміне және әлеуметтік қызмет көрсетуге мұқтаж қарттар мен бірінші, екінші, үшінші топтағы мүгедектердің, оның ішінде мүгедек балалардың (бұдан әрі – қызмет көрсетілетін адамдар) медициналық-әлеуметтік және оңалту қызмет түрлерін алу, бос уақыты мен демалысын өткізу мақсатында күндізгі уақытта болуына арналған.

Мамандандырылған медициналық ұйымдарда емдеуді талап ететін процесі белсенді стадиядағы туберкулездің, карантинді инфекциялардың, тері мен шаш жұқпалы ауруларының, венереологиялық ауруларының, ЖҚТБ, соматикалық ауру кезіндегі невроздарды, неврозға ұқсас жай-күйлерді қоспағанда, психикалық аурулардың, ақыл-ес кемшіндігі мен жеке басының айқын білінетін өзгеруі жоқ, сирек ұстамасы бар (айына 2-3 реттен артық емес) этиологиясы әртүрлі тырыспалы синдромдардың болуы аумақтық орталықта медициналық қызмет көрсетуге қарсы айғақтамалар болып табылады.

Аумақтық орталықтың міндеттері мен функциялары

Аумақтық орталықтың негізгі міндеттері қызмет көрсетілетін адамдарға үйдікіне жақындатылған қолайлы тұрмыс жағдайларын жасау, әлеуметтік қызмет көрсетудің мемлекеттік стандарттарына сәйкес әлеуметтік қызмет көрсету және оңалту шараларын жүргізу болып табылады.

Аумақтық орталықтардың функциялары:

1) қызмет көрсетілетін адамдардың дербес құқықтылығын және қауіпсіздігін қамтамасыз ету;

2) әлеуметтік қызметтер көрсету;

3) медициналық, әлеуметтік және кәсіптік оңалту жөніндегі іс-шаралар жүргізу;

4) балалардың оқыту бағдарламаларын игеруіне жағдайлар жасау (әлеуметтік-педагогикалық қызметтер көрсету кезінде);

5) қолайлы моральдік-психологиялық климат жасау;

6) қызмет көрсетілетін адамарды олардың құқықтары, әлеуметтік қызмет көрсетудің көлемі мен түрлері, Ішкі тәртіп ережесі туралы хабардар ету;

7) қызметкерлер еңбегінің ұйымдастырылуын жетілдіру және олардың біліктілігін арттыру;

8) әлеуметтік қызмет көрсетудің сапасы мен тиімділігін арттыру;

9) аумақтық орталықтың қаржы-шаруашылық қызметін жүзеге асыру;

10) аумақтық органның Жарғысына сәйкес өзге де функциялар.

Медициналык әлеуметтік патронаж- отбасының ауру жэне еңбеккс жарамсыз мүшелеріне қатысты жұмыс жасайды. Медициналық- әлеуметтік патронаждың мазмүны аталган клиенттердің категорияларына байланысты болып келеді. Оларға дәрілерді жеткізу, түнгі кезекшелік, гигиеналық кызмет көрсету соның бәрі жатады.

Әлеуметтік психологиялық патронаж- отбасына ұзақ психологиялык және әлеуметтік көмек көрсетудің әртүрлі формада жүзеге асады. Бұл отбасы дағдарыс стрестік жағдайда басынан кешеді, эмоционалдық жағдайда болады. Әлеуметтік патронаж клиенттің әлеуметтік және психологиялық жағдайын есепке ала отырып мән-жайды зерттеугс себепші болады. Ол сонымен катар отбасында қалыптасқаи күйзелісті немесе күйзеліс жағдайын жою бойынша нақты көмек көрсетуге және тұрақты тенденцияларды тұрақтандыруга бағытталган.

Әлеуметтік патронаж әлеуметтік жұмыс маманының әртүрлі әдістер іс-әрекетін қарастырады.

Әлеуметтік педагогикалық патронаж- әртүрлі проблемалары бар отбасына жан-жақты сонымен бірге әрекет ететін көмектерді жатқызады.

Отбасының әлеуметтік патронажы келесідей бағыттарды құрайды:

1. Қолайсыз немесе қауіпті сияқты жағдайлардың қалыптасуына байланысты ақпараттық аналитикалық мәліметтер
2. Жағдайларға тура араласу
3. Ынтымақтастығы немесе оны жоспарлау туралы әлеуметтік жұмыс келісімдерін жасау
4. патронаж клиенттерін тікелей қорғау
5. Клиенттермен жұмысты бакылау, бағалау, аяқтау. Патронаждык жұмыстың нысандары мен әдістері

Клиенттермен жұмыстардың барлық кезеңде патронажга жауапты мамандар клиенттермен жұмыстың негізгі мазмұнын арнайы есеп карточкаларына тіркейді. Отбасын патронаждаң әртүрлі формалар немесе әдістер қолданылады. Материалдық колдау, әлеуметтік кеңес, психотерапия немесе т.б.

Сондықтан патронаж өзінің жүйесінде келесілерді білдіреді.

1. Клиент деңгейінде -оның бастамасы өзі үшін клиенттің өмірлік жағдайының қиын немесе тіпті қауіпті екендігін анықтау кезеңінен басталады.
2. патронаждык жұмыстың мазмұнының деңгейінде-әдеттегі дәстүрлі түрде әлеуметтік көмек шеңберінен шыққан міндеттемелерді көтеру
3. Патронаждың әдістемелік деңгейінде көмек көрсетуге арнайы косымша жолдарды қолдану
4. Ұйымдастыру дсңгейінде клиенттермен қатынасты ұйымдастыру

2.3. Қазақстан Республикасындағы халыққа әлеуметтік қызмет көрсету торабының дамуы және қазіргі жүйесі.

Қазақстан республикасында әлеуметтік қызмет көрсету түрлерін беруші стационарлық, жартылай стационарлық, стационарлық емес мекемелер айналысады.

Отбасыларға, әйелдерге , балаларға, қарт адамдарға, мүгедектерге әлеуметтік қызмет көрсету мекемелер торабы қарқынды дамып, өсіп келеді. Қазіргі уақытта әлеуметтік қызмет көрсету орталықтарынң айтарлықтай көп болуы- ол жасы профилді. Отбасыларға, балаларға жасы ұлғайған қарттарға, мүгедектерге әртүрлі қызметтер түрін көрсету.

1. әлеуметтік-медициналық
2. психологиялық — педагогикалық
3. әлеуметтік тұрмыстық, сауда-саттық қызметтер Бұл мекемелер өмірдің не бір қиын кезеңдеріндегі адамдарға нақты көмек көрсетеді. Әлеуметтік қызмет көрсету торабы- әсіресе еліміздің оңтүстік облыстарында мейлінше жоғары дамып қазіргі уақытта жасы ұлғайған азаматтарға әлеуметтік қызмет көрсету орталықтарының басым көпшілігі Астапн, Қарағанды, Алматы, Өскемен Шымкент, Тараз қалаларында құрылған.

Олардың ішкі құрылымы да жетіліп келеді. Әлеуметтік қызмет көрсетудің барлық орталықтарының жартысы 1 тәулік тұратын бөлімдері бар.

1/3-де отбасыларға, балаларға әлеуметтік қызмет көрсету бөлімдері жқмыс істейді.

Бүгінгі жұмыс істейтін әлеуметтік қызмет көрсету мекемелердің келесідей түрлері бар.

1. Соғыс және еңбек ардагерлеріне арналған пансионаттар;
2. психо-неврологиялық пансионаттар
3. мамандандырылған үйі интернаттар
4. реабилитациялық орталықтар
5. ақыл-ой өрісі дамымаған адамдар үшін қызмет көрсететін интернаттар
6. өте ауыр физикалық кемшіліктері бар балаларға арналған интернаттар

Елімізді ардагерлерге арналған шағын үй интернат дамып келе жатыр (8-15) адамға дейін. Бұл үйлердің белгілі бір бөлігі муниципалдық бюджеттен қаржыландырады. Қалған бөлігін халықтың әлеуметтік қорғау органдары қаражаттармен қамтамасыз етіп отыр.

Ардагерлер үшін мұндай үйлер үлкен сұраныс туғызып қарт адамдарға қызығушылық білдіріп отыр. Алайда әлеуметтік қызмет көрсетудің жұмыс істеп жүрген, стационарлық мекемелер торабы бүгіндей қажеттіліктерді толығымен қанағаттандыра алмайды.

Стационарлық мекемелерде әлеуметтік қызмет түрлерін алу керектігі біршама жоғары болады.

Жасы ұлғайған азаматтардың қажеттіліктерін тиімді қанағаттандыруға өзекті мәселеге айналып өз шешімін таба алмай отыр. Ол үшін келесідей шараларды іске асыру қажеттіліктерді туындатады. 1. Әр 1 муниципалды жергілікті жерде үй интергаттарды ұйымдастыру.

2. Стационарлық мекемелерде үйдегідей жағдайларын жасап психологиялық көңіл-күйін көтеру.
3. шағын үй интернаттарды салып қалыптастыру
4. үй интернаттарды тиімді орналастыруда адамдардың әл мүдделерін есепке алу

Белгілі тұрақты орны, үйлері, пәтері, жұмысы, өмір сүру қаражаты жоқ адамдар проблемасы бұрынғыдай қалыптасып отыр.

Республика отбасыларға, балаларға әлеуметтік қызмет көрсету мекемелер торабын тез дамытып келеді. Белгілі бір даму деңгейінде әлеуметтік тұрмыс қызметі мекемелері жемісті, аумақты жұмыс атқарып отырғанын атап айтуға болады.

Білім беру жүйесінде балаларға әлеуметтік көмек көрсету торабы жылдан-жылға көбеюде. Білім беру мекемелерінде практикалық психологиялық қызметі қалыптасуда. Сонымен бірге әртүрлі қызметтер құрылып одан әрі даму кезеңінде: -психологиялық-педагогикалық қызмет — медициналық әлеуметтік көмек -кәсіби бейімделу және басқалары.

Олар біріншіден балаларға, ата-анасына, педагогтарға білікті, көптүрлі көмек көрстеу. Екіншіден негізгі білім мекемелерінде қызмет атқаратын психологтарға кәсіби қолдау көрсетуді іске асырады.

Қазіргі кезеңде әртүрлі министрліктердің ведомствалық әлеуметтік қызметі жөніндегі ресми құжаттары мен материалдардағы 1- қатардағы қызығушылық танытады. Оларды талдау, әлеуметтік қызметтерді ұйымдастыруда, дамытуда 2 ерекшеліктердің бар екенін дәлелдеп отыр:

1. Халықтың жеке категориялары үшін (жастарға, балаларға, эйелдерге, отбасыларға әлеуметтік мекемелердің торабын құруының керектігін дәлелдеп көрсету орын алып отыр)
2. барлық әлеуметтік мекемелердің қызметін, олардың ведомствалық бағыныштылығына байланыссыз үйлестіруге жэне реттеуге ұмтылу.

Осыған байланысты бүл жұмыстың бағыты төмендегідей болу қажет.

1. Әлеуметтік қызмет көрсету мекемелер торабының қалыптасу кезеңінде олардың болашақта даму жолын нақтылы айқындау
2. Әлеуметтік қызметкерлердің жоғарғы кәсіби шеберлегіне қол жеткізу.
3. Әр түрлі ведомствалық қызметтердің іс-әрекеттерін үйлестіруді жоғарылату халықты әлеуметтік қорғау, білім беру, денсаулық сақтау, ішкі істер органдарының қызметі, халықты жұмыспен қамту.

Әлеуметтік мекемелер торабын құру процесі қайшылықты болып бір мағынада жүргізілмей отыр. Жергілікті жерлерде әлеуметтік қызметтерді күнделікті өмірде ылғи да қиыншылықтар көріп отырған халықтың әлеуметтік элсіз қорғалған топтарына бағытталған үрдіс қалыптасқан.

Әлеуметтік қызмет көрсету торабының дамуына бірқатар факторлар кедергі жасап отыр.

1. Әлеуметтік қызмет көрсету жүйесі құқықтық базасының әлсіздігі, жеткілікті еместігі.
2. республикалық атқарушы билік органдарының қаржы ресурстарының шектеліп жетіспеуі, жергілікті және өзін-өзі басқару органдарының қаражаттарының топтылығы.
3. Министрліктер мен ведомсвалардың әлеуметтік қызмет өрісінде үйлестіріп басқару жұмыстарының жоқтығы
4. Әлеуметтік жұмыс өрісінде кәсіби мамандандырылып даярланған персоналдардың жоқтығы.
5. Әлеуметтік қызметтің әлеуметтік статусының төменгі деңгейде болуы.
6. Мемлекеттік емес мекемелерде қаржылық, экономикалық жэне интеллектуалдық мүмкіншіліктердің жеткілікті түрде пайдалануы.

Әлеуметтік қызмет көрсету мекемелері мемлекеттік стандарттарды мейлінше қолданып сақтап отыру қажет. Бұл жұмыстың мазмұны келесідей.

1. Нормативтік құқықтық базаны дамытып отыру.
2. мемлекеттік қолдау
3. Аймақаралық және халықаралық бірлесіп еңбек етуді дамыту.

Қорытынды

Елімізде әлеуметтік, экономикалық реформаларды іске асыру кезінде экономика мен әлеуметтік саясаттық өзара байланысты күшейту қажеттілігі туындар отыр. Қазақстан Республикасында жүргізіліп отырған әлеуметтік саясаттың мәні әлеуметке бағытталған экономиканы дамыту. Бірінші кезекте адам факторын есепке алу, адамдардың хал-ахуалын, денсаулығын жақсарту, жанұяға қамқорлық көрсету.

Осының бәрі мемлекеттің конституциясында бекітілген « Қазақстан Республикасы өзін демократиялы, құқықты мемлекет деп жариялайды. Оның жоғарғы құндылығына жататын адам, оның өмірі, құқық және еркіндігі».

Халықты әлеуметтік қорғау ұғымы экономикалық категория дәрежесіне көтерілді. Бұл Қазақстан Республикасында әлеуметтік мемлекет ретінде дамуының, нығаюның негізгі мақсаттары мен міндеттерін бейнелейді. Қазіргі кезде елімізде жеке адамды әлеуметтік қорғаудың жүйесін құруға толық мүліктері бар. Сонымен қатар адамның мүлігінің сақталуы халықтың аз табыс табатын бөлігіне –нақты қолдау көрсетіп, денсаулық қорғау, білім беру, қылмыстың және әлеуметтік шиеленістің алдын алу тәсілдері іске асырылып отыр.

Нарыққа өту экономикалық құқықтың және әлеуметтік кепілдіктің айырықша жаңа жүйесін қалыптастыруды талап етуде. Ол әрбір адамға өмір ауру деңгейінің төмендеу мүмкіндігінен, әлеуметтік қорғаудың жоғарғы дәрежесін қамтамасыз етуі тиіс.

Сонымен экономикалық саясат дегеніміз- бұл мемлекет және халықтың әртүрлі әлеуметтік топтар арасындағы қатынастарға байланысты болып келетін қызмет бөлігі.

Әлеуметтік қамтамасыз ету әртүрлі ұйымдастыру, құқықтың түрлерде жүзеге асырылады.

Сондай-ақ Республика бюджет есебінен тікелей қаржыландырылып отырады.

Әлеуметтік көмек көрсету ең тиімді механизм және нарықтық экономиканың көптеген әлеуметтік өзекті мәселелерін шешуге мүмкіншілік жасайды.

Пайдаланылған әдебиеттер

1. «Технология социального обслуживания» Москва,2002
2. «Социальная работа: теория и практика» Москва 2004
3. « Социальное государство» Москва,2004
4. «Қазақстан -2030» стратегиясы
5. Жалғызбасты зейнеткерлер мен мүгедектерге арналған әлеуметтік тұрғын-үй туралы ереже. Алматы, 2002
6. 2001ж 7 наурызда жарияланған «Мемлекеттік әлеуметтік көмек туралы» ҚР заңы
7. «Социальная работа» Холостова, Москва,2004
8. www.google.kz
9. «Введение в социальную работу» Тетерский, Санкт- Петербург,2003
10. «Егемен Қазақстан»: 2002ж. 23 желтоқсан
11. Қ.Р. Президенті мен Қ.Р. Үкіметінің актілер жинағы: 1996ж. №2
12. «Егемен Қазақстан»: 2003ж. 5 мамыр
13. «Заң» газеті: 2002ж. №12
14. «Ақиқат»: 2000ж. №8-9
15. «Егемен Қазақстан»: 2001ж. 13 қаңтар
16. «Егемен Қазақстан»: 2002ж. 2 сәуір
17. «Егемен Қазақстан»: 2006ж. 3 маусым
18. «Қазақстан заңдары»: 1998ж. №6
19. «Егемен Қазақстан»: 2001ж. 15 мамыр
20. А.А. Козлов «Социальная работа за рубежом»: 1998 год