Лекция пррограммалауға қатыстытілдер мен аламдардың тарихы мен эвалюциясы мәселелері зерттелінеді, олардың артықшылықтары мен кемшіліктері талданып, программалауға қатасты тілдермен амалдардың класификациясы (жіктеу) құрылады.
Алдымен программаға қатысты тілдер мен амалдарды жіктеп алайық.
- Алғашқы программалау тілдерінің пайда болуы.
Алғашқы программалау тілдерінің пайда болуына көп уақыт өте қойған жоқ. Әр түрлі зерттеушілер олардық құрылу уақытын ХХ ғасырдың 20-шы 30-шы тіпті 40-шы жылдары етіп көрсетеді. Біздің мақсатымыз, ең ерте тілдіанықтау емес, олардың даму заңдылықтарын іздеп табу болып табылады.
Алғашқы программалау тілдері, алғашқы ЭЕМ-дер секілді әдеттегідей қарапайым болып, сандық есептергенегізделеді. Бұлар әрі таза ғылыми есептеулер (ең алдымен матеметикалық физикалық), және әсіресе әскери саладағы қолданбалы есептер болады.
Ерте программалау тілінде жазылған программалар, мәліметтер сақталған регистрлермен жүргізілетін қарапайым орерациялардың сызық бойғы бір ізділігін білдіреді.
Бұл жерде мынаны айта кету керек: ерте программалау тілдерінақты компьютердің ақпараттың архетектурасына қарай ұтымды етілген, әйтседе олар есептеулердің жоғарғы тиімділігін қамтамасыз етсе де, стартталу үшіін әлі де болса ұзақ уақыт қажет еді. Бір есептеуіш машинадажұмыс істеуге қабілетті программа, өзге ЭЕМ-де жұмыс істеуге қабілетсіз еді.
Міне осылайша алғашқы программалау тілдері есептеу ортасына елеулі түрде тәуелді болды да, шамамен қазіргі замандағы машиналық кодтарға немесе ассамблер тілдеріне сәйкес болады.
- Келесі он жылдық одан бұрынғы жылдарда тиісінше төмен деңгейдегі тілдермен аталатын тілдермен салыстырғанда, “Жоғарғы деңгейлі” деп аталатын программалау тілдерінің пайда болуымен ерекшеленеді.
Мұндағы айырмашылық жасап шығушылардың еңбегінің тиімділігінің аппараттық қамтамасыз етудің нақты бөлшектерінен алшақтауы есебінен алшақтаы еді. Жоғарғы деңгейдегі тілдің нұсқауы (операторы) бірнеше төмен деңгейдегі тілдердің нұсқауларының немесе тілдердің бір ізділігіне сәйкес келеді. Шын мәнінде пргограмманың компьютерге қатысты дерективалардың жиынтығын білдірудің ескере отырып, программалауға қатысты мұндай амал императивті деген атауға ие болады.
Жоғары деңгейдегі тілдердің тағыда бір ерекшелігі, қандайда бір әрекеттерді идентификациялау мен кейін оларға, мәселен атауы бойынша бет бұру арқылы бұрын жазылған программалық блоктарды қайта пайдалану мүмкіндігі болады.Мұндай блоктар функция немесе процедуралар (амалдар) деген атауға ие болып, программалау біркелкі тәртіп сипатына ие болды.
Бұдан басқа жоғары деңгейдегі тілдердің пайда болуына байланысты жүзеге асырудың аппраттың қамтамысыз етуге тәуелділігі едәір түрде төмендеді.