Кез– келген программалау тілтерінің негізгі түсінігі айнымалылар.
Айнымалылар – программаның орындалу басында аралық мәндерді сақтау үшін қолданылады. Операциялық жүйенің кез – келген обьектісі туралы информация айнымалылар арқылы жазылады және өңделеді.
Қайсы бір айнымалыда қандай берілгендер сақталғанын программа түсіну үшін, айнымалылар сандық, текстік тағы басқа типтерге бөлінеді. Айнымалының типіне енгізілетін информацияның типі сәйкес болуы керек.
Айнымалыларда сандар немесе жолдар сақталу мүнкін. Бейсикте бүтін және нақты сандар (бөлшек сандар) болады. Бөлшек сандар бейсикте кәдімгідей жазылаы, тек санның бүтін бөлігі мен бөлшек бөлігін бөліп тұратын “,” – дің орнына “.”қойылады. Экспонента арқылыөте үлкен немесе өте кіші сандарды жазуға болады.
1, 23000000000саны Бейсикте 1.23 Е+ 9
Бұл жазу 1,23 санын 10 9 дәрежесіне көбейту деген білдіреді.
Жолдар бейсикте тырнақшаға алынып жазылады. Жолдың ұзындығының ең жоғарымөлшері + 32767 символ – ең төменгі мөлшері – 0 ( бос жол ) Жолдың ішінде түрлі символдар сондай- ақ қазақ, орыс әріптерінде қолдана беруге болады.
Мысалы “ Это строка” ,“123,45 output II“, “ Бейсик тілі “
Программада қолданылатын айнымалыларды сипаттап алу керек. Сипаттау үшін ДІМ операторы қолданылады. Жазылуы:
ДІМ < айн. аты. > AS ( тип)
Айнымалының аты ретінде әріптен басталатын ағылшын әріптерімен цифрлардан тұратын арасында бос орын жоқ символдардың тізбегін алуға болады. Біз тізбектітің ұзындығы 1 – 40 символ аралығында болуы керек. Бейсик тіліндегі қызметші сөздерді айнымалының аты ретінде пайдалануға тиым салынады. Айнымалы атын бас әріп, кіші әріп арқылы жазуда айырмашылық жоқ.
QBasic – те типтің мынандай 6 түрі бар.
INTEGER- 32 76837 767
LONG — 2 147 483 648 2 147 484 647
SINGLE терісемес 0 және + 2. 802597 Е– 453.402823Е + 38
Single теріс — 3.402823 Е+ 38- 2, 802597 Е – 45
Double теріс еме 0 және 4.94 06 56 54 58 41 24 65 д + 308
- 79 76 93 13 48 62 31 Д + 308
Double теріс-1.79 76 93 13 486 231 Д+ 308 -4. 94 06 56 45 84 124 465 Д–324
Stringұзындығы ( 0 мен 32 767 символ аралығындағы жол
String + nұзындығы белгіленген жол.
Бір DIMоператорында бірнеше айнымалыны сипаттау мүмкін. Олардың сипаттамалары үтір арқылы ажыратылады.
DIMASDOBLE, S1 AS STRING *500,Sg1ASSINGLE
DIM операторын программаның бас жағында енгізген дұрыс. Бейсикте программада қолданылатын барлық айнымалыларды сипаттау талап етілмейді. Сипатталмаған айнымалыны автоматты түрде SINGLE типті деп қабылдайды. SINGLE – ден өзге типті мән қабылдайтын болса, онда айнымалыға типті көрсететін арналып символдарды тіркеп жазу керек. Ол символда төмендегі таблицада көрсетілген.INTEGER %
SINGLE !
STRING $
LONG &
DOUBLE #
Типті көрсететін символдардыDIM операторында қолдануға болмайды.
DIM S $ASSTRING “қате”,
DIM S AS STRNG “дұрыс”
DIS S $ “дұрыс”
Егер айнымалы DIM операторы арқылы сипатталса, онда
( DIM X AS STRING ) кейін бұл айнымалымен жұмыс істеу кезінде типті көрсететін символды тіркеп жазуға немесе жазбауға болады.(X $, X). Егер айнымалының типі сәйкес символдар арқылы көрсетілсе, кейін бұл айнымалыға барлық уақытта типтің түрін көрсететін символдытіркеп жазып отыру керек.
- Айнымалыға мәндерді беру меншіктеу командасы арқылы беруге болады. Жазылу үлгісі
< айнымалы > = < мән>
- Бейсиктің әрбір апираторын нөмерлеуге болады бейсиктің алдынғы версияларында программаның әрбір жолын нөмірлеу талап етілетін
Q Basicте жолдарды нөмірлеуге болады. Бірақ нөмірлеудің де пайдалытүрлері бар. Нөмір оператордың сол жағына қойылады және оператордан бір немесе бірнеше бос орын арқылы ажыратылады. Нөмер теріс емес санболуы керек. Бірінен кейін бірі келетін сандарды қалаған ретте пайдалануға болады. Оператордың орындалуына нөмердің қатысы жоқ.
- Программаның түрлі бөліктерінде не есептеліп жатқанын тез түсіну үшін программаға түсініктемелер енгізген жөн. Коменторий ( түсініктеме ) ‘дәйекше символынан басталады. дәйекшеден басталатын мұндай жолды компьютер орындамай тастап кетеді.’ Символының орнына REM операторын пайдалануға да болады.
INPUT операторы.
Программаның орындалу барысында айнымалылар мәндерін жадыға тікелей ендіру үшін INPUT операторы пайдаланылады.
Жазылу үлгісі .
INPUT < айн тізімі >
INPUTА, Н
Айнымалылар үтір арқылы бөліп жазылады.
INPUTоператорының 1 – ші параметірі етіп ендірілу тиіс айнымалылардың мәндерән сұрайтын текс ендіріп қоюуға болады. Ол пайдаланушының машинамен жұмыс істеуін сұқпаттық режимге көшір, программаның сұрағына жауап беруді жеңілдету ұшін қажет.
INPUT ‘’ А,Н мәндеін енгіз = “ ; А,Н
PRINTоператоры
Нәтижені экранға шығару операторы. Жазылу:
PRINT < тізім>