- “Сан қатарлары” психокоррекциялық ойыны.
Мақсаты: Математикалық ойлауды логикалық аспекциясын зерттеу, математикалық қабілеттің көрінісін беруін анықтау.
Тестің бағаларға және үлкендерге арналған варианттары бар. зерттеу жүргізер алдын тапсырмалар толтырылған бланкілер дайарланады. Олар әр зерттеушілерге таратылып береді де орындау ережесі түсіндіріледі.
Балаларға арналған варианты.
Орындау ережесі: Қатардағы сандарды мұқият оқып шық. Әр қатарда екі бос орын бар. Оларға осы қаттардағы сандарды жалғастыратын екі санды тауып жаз.
Мысалы:
Берілген сандар қатары:Бос орынға жазылатын
сандар.
246810121416
109876543
33445566
17273747
Орындау уақыты 7 минут.
Тапсырмалар:
| № | Берілген сандар қатары. | Бщс орындар. | ||||||
| № 1 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | ||
| № 2 | 5 | 10 | 15 | 20 | 25 | 30 | ||
| № 3 | 8 | 7 | 6 | 5 | 4 | 3 | ||
| № 4 | 9 | 9 | 7 | 7 | 5 | 5 | ||
| № 5 | 3 | 6 | 9 | 12 | 15 | 18 | ||
| № 6 | 8 | 2 | 6 | 2 | 4 | 2 | ||
| № 7 | 5 | 9 | 12 | 13 | 16 | 17 | ||
| № 8 | 27 | 27 | 23 | 23 | 19 | 19 | ||
| № 9 | 8 | 9 | 12 | 13 | 16 | 17 | ||
| № 10 | 1 | 2 | 4 | 8 | 16 | 32 | ||
| № 11 | 22 | 19 | 17 | 14 | 12 | 9 | ||
| № 12 | 4 | 5 | 7 | 10 | 14 | 19 | ||
| № 13 | 12 | 14 | 13 | 15 | 14 | 16 | ||
| № 14 | 24 | 23 | 21 | 20 | 18 | 17 | ||
| № 15 | 16 | 8 | 4 | 2 | 1 | Ұ | ||
| № 16 | 18 | 14 | 17 | 13 | 16 | 12 | ||
| № 17 | 12 | 13 | 11 | 14 | 10 | 15 | ||
| № 18 | 2 | 5 | 10 | 17 | 26 | 37 | ||
| № 19 | 21 | 18 | 16 | 15 | 12 | 10 | ||
| №20 | 3 | 6 | 8 | 16 | 18 | 36 | ||
Дұрыс жауаптары.
№ 1910№ 1174
№ 2351№ 122532
№ 323№ 131517
№ 433№ 141514
№ 52124№ 15¼1/8
№ 622№ 161511
№ 72933№ 17916
№ 81515№ 185065
№ 92021№ 1996
№ 1064128№ 203876
Үлкендерге арналған варианты.
Орындау ережесі: Сіздерге 7 қатар сандар берілген. Әр қатардағы сандардың орналасу заңдылықтарын тауып, бос орындарға жетіспей тұрған сандарды жазу керек.
Орындау уақыты 7 минут.
Тапсырмалар:
1)242119181513……7
2)14416……496481100
3)161715181419
4)13681618……7678
5)7169521169…4
6)248102022……9294
7)24221915……
Дұрыс жауаптары.
1). 12,9;5).13;
2). 25,36;6).44,46;
3). 13,20;7).10;4.
4). 36,38;
Нәтижесін талдау:
Зерттелінуші тапсырмаларды орындауға қиналса, сандық материялдармен операциялар жүргізуге қажет заңдылықтарды таба алмағанының белгісі. Ол адамның логикалық ойлауының нашар дамығанын көрсетеді. Анықталған уахытта тапсырманың жартысы орындаса – логикалық ойлауы көрініс берген, оны дамытуға мүмкіндік мол.
- Интеллектуалдық икемделгіштікті байқау.
Мақсаты: Әр түрлі тапсырмаларды орындауға икемділікті, бір әрекеттен екіншіге ауысудың жеңілділігін және зейін аударуға қабілеттілікті зерттеу.
Орындау ережесі: Әдістеме жүргізу үшін тапсырмалар арнайы банкіге түсіріліп, зерттеушілердің қолына беріледі де оны орындау тәртібі түсіндіріледі.
Орындау ережесі: «Сіздерге, онша қиындығы жоқ, 40 тапсырма берілген. Олардың әр қайсысын орындауға 2, 3, 4, 5 секунд уақыт беріледі. Сол уахыттың ішінде тапқан жауаптарыңызды бланкінің номері аталған жеріне толтырасыздар. Тапсырмаларды тез және зейіндеріңізді жинақтап отырыпорындаңыздар».
Психолог әр тапсырманы асықпай оқып береді де, оны орындау уахыты аяқталғаннан соң, келесі тапсырма оқылады. зертеушілер жауаптарын қолындағы банкіге толтырып отырады.
Тапсырма.
- (1-ші квадрат). Смадияр деген аттың бірінші әрібі мен жылдың бірінші айының соңғы әрібін квадрат ішіне жазыңыз. (3сек.).
- (4-ші квадрат). «Желң» деген сөзді квадратқа жазғанда бір әріп үшбұрыштың ішіне түссін. (3сек).
- (5-ші квадрат). Төртбұрышты екі вертикалды және екі горизонталдық сызықтармен бөліңіз. (4 сек.).
4.(6-шы квадрат). Бірінші шеңберден төртіші шеңберге қарай сызық жүргізіп, оны екіншісінің үстінен, үшіншісінің астынан өтетіндей етіп орналастырыңыз. (3 сек.).
- (7-ші квадрат). Үшбұрыштың ішіне плюс белгісін қойып, ал бұрышпен төртбұрыштың ауданына бір деген санды жазамыз. (3 сек.).
- (8-ші квадрат). Екінші шеңберді үшке, алтыншы шеңберді екіге бөліңіз. (4 сек.).
- (10-шы квадрат). Егер бүгінгі күн сәрснбі болмаса атыңыздың соңғы әрібіне бұрынғыны квадрат ішінде жазыңыз. (3 сек.).
- (12-ші квадрат). Бірінші тікбұрыштың ішіне плюс, алтыншысына 0 қойыңыз да, үшіншіні сызып тастаңыз.(4 сек).
- (13-ші квадрат). Нүктелерді тік сызықтармен қосып шығыңыз, кішкентай үшбұрыштың ішіне плюс белгісін қойыңыз. (4 сек).
- (15-ші квадрат). Дауыссыз дыбыстардың сыртына шеңбер сызыңыз да, дауыстыларды сызып тастаңыз. (4 сек).
- (17-ші квадрат). Трапецияның бүйір қабырғаларын бір – бірімен қиылысқанша жоғары қарай жалғастырыңыз, қиылысқан нүктені өзіңіз тұратын мекенжайыңыздың соңғы әрпімен белгілеңіз. (4 сек).
- (18-ші квадрат). Егер «сионим деген сөздің алтыншы әрібі дауысты болса, тікбұрыштың ішіне 1 деген санды жазыңыз. (3 сек).
- (19-шы квадрат). Үлкен шеңберді қайта сызыңыз да кішісінің ішіне плюс белгісін қойыңыз.(3 сек).
- (20-шы квадрат). 2,4,5 нүктелерді бір – бірімен қосыңыз, ал 1 мен 3 нүктелерді тастап кетіңіз. (3 сек).
- (21-ші квадрат). Егер екі көп санды сандар бір – біріне тең болса арасындағы сызықшаның үстіне қанат белгі қойыңыз. (2 сек).
- (22-ші квадрат). Бірінші сызықты үшке бөліп, екіншісін екіге бөліп, үшінші сызықтың ұштарын А әріппен жалғастырыңыз. (4 сек).
- (23-ші квадрат). Бірінші сызықтың ұшын екінші сызықтың жоғарғы ұшымен қосыңыз, ал екінші сызықтың үстінгі шетін төртінші сызықтың төменгі ұшымен жалғастырыңыз. (3 сек).
- (24-ші квадрат). Тақ сандарды сызып тастап, жұп сандардың астын сызып қойыңыз. (5 сек).
- (25 квадрат). Екі фигураның сыртына шеңбер кигізіңіз, сонан соң оларды бір – бірінен вертикаль сызықпенен бөліп қойыңыз. (4 сек).
- (26-шы квадрат). А әрпінің астына төменге бағытталған стрелка қойыңыз, ал В-ның астына – жоғарыға бағытталған стрелка, С әрібінің астына қанат белгі соғыңыз. (3 сек).
- (27-ші квадрат). Егер «ҮЙ» мен «ҮЙРЕК» деген сөздер бірдей әріптен басталатын болса, ромбтардың арасына минус белгісін қойыңыз. (3 сек).
- (28-ші квадрат). Сол жақ шеткі клеткаға 0, ал оң жақтағы шеткі клеткаға плюс белгісін қойып, ортасынан диогналь өткізіңіз. (3 сек).
- (29 квадрат). Қанат белгілердің астын сызып, бірінші қанат белгінің ішіне А әрібін жазыңыз. (3 сек).
- (30-шы квадрат). Егер «СЫЙЛЫҚ» деген сөздегі үшінші әріп И болмаса, келесі сандар сумасын жазыңыз: 3+5. (3 сек).
- (31-ші квадрат). «САЛЮТ» деген сөздегі дауысты дыбыстарды дөңгелектеп сызып, ал»ЖАҢБЫР» деген сөздегі дауыссыз дыбысчтарды сызып тастаңыз.(4 сек).
- (32-ші квадрат). Егер 54 саны тоғызға бөлінетін болса, төртбұрыштың сыртына шеңбер сызыңыз. (3 сек).
- (33-ші квадрат). 1 санынан 7 санына қарай сызық сызып, оны жұп сандардың астынан, тақ сандардың үстінен өткізіңіз. (4 сек).
- (34-ші квадрат). Ішінде сан жазылмаған шеңберлерді сызып тастап, саны барлардың астын сызып қойыңыздар. (3 сек).
- (35-ші квадрат). Дауыссыз дыбыстардың астына төмен қараған, дауыстылардың астына – жоғары қараған стрелка қойыңыз. (3 сек).
- (6-шы квадрат). «ҚОЛ» деген сөздің бірінші әрібін шеңбердің ішіне, ал екіншісін – тікбұрыштың ішіне түсіріп жазыңыз. (3 сек).
- (37-ші квадрат). Горизонталдық сызықтарды солға қараған, вертикалдықтарды — жоғары қараған стрелкалармен белгілеңіз. (5 сек).
- (39-шы квадрат). Екінші сызықты екіге бөліп, бірінгші сызықтың екі ұшын сол нүктемен қосыңыз. (3 сек).
- (40-шы квадрат). Вертикал сызықтар көмегімен тақ сандарды жұп сандардан бөліп қойыңыз. (5 сек).
- (41-ші квадрат). Сызықтың үстіне жоғары қараған, ал астына – солға қараған стрелка қойыңыз. (2 сек).
- (42-ші квадрат). «М» әрібінің сртына шаршы, «К» — ның сыртына шеңбер, ал «О» — ның сыртына үшбұрыш салыңыз. (4 сек).
36 (43-ші квадрат). 5 пен 2 сандарының қосындысын тікбұрыштың ішіне, алымын – ромбтың ішіне жазыңыз. (4 сек).
- (44-ші квадрат). 3-ке бөлінетін сандарды сызып тастаңыз да, басқаларының астын сызып қойыңыз.(5 сек).
- (45-ші квадрат). Қанат белгілерді тек шеңбер ішіне, 3 санын тек тікбұрыш ішіне қойып шығыңыз (3 сек).
- (46-шы квадрат). Әріптердің астын сызып, жұп сандардың сыртына шеңбер салыңыз. (5 сек).
- (47-ші квадрат). Тақ сандардың сыртына шаршы скобка, жұп сандардың сыртына дөңгелек скобка қойып шығыңыз. (5 сек).
Бағалау шкаласы:
Икемделгіштік (лабельдік) көрсеткіші жіберілген қателер санымен анықталады.
0-4 қате – лабельділігі жоғары, оқуға қабілеті жақсы;
13-3 қате – лабельділігі орта;
10-14 қате – лабельділігі төмен, қайта үйрету қиын;
15 және одан көп қате – іс- әрекеттің барлық түріне икемсіз.
- Филлипс шкаласы.
Филлипстің мектептегі мазасыздықты анықтауға арналған тесті.
Мақсаты: кіші және орта жастағы балаларда болатын мазасыздықтың түрін және деңгейін зерттеу.
Нұсқау: “Балалар, қазір сіздерге мектепте өздеріді қалай сезінетіндеріңізді анықтауға арналған бірнешесұрақтан тұратын ұсынылды. Сұраққа дұрыс және шынайы жауап беруге тырысыңыз, бұл жерде дұрыс немесе бұрыс, жақсы немесе жаман жауаптар жоқ. Жауап парағының жоғарғы жағына өз аты-жөніңізді және классыңыз. Егер сұраққа келіссеңіз “+”, егер келіспесеңіз “-”белгісін қойыңыз”.
Сауалнама.
Барлық классты бір деңгейде ұстап тұру қиынға соға ма?
Егер мұғалім Сізден өтілген материалдан қаншалықты білетініңізді тексеретінін айтса Сіз толқисыз ба?
Класста мұғалімге ұнайтындай жұмыс жасау саған қиындық келтіре ме?
Сен сабаққа жауап бере алмауыңа мұғалімнің қатты ашуланған кейіпі түсіңе кіретін уақытың болдыма?
Класста сені әлде кім ұрыа-соққан кезің болды ма?
Сен сабақты тұсінбейінше мұғалім жаңа материалды тұсіндіруге асықпайтынын жиі қалайсыз ба?
Тапсырманы орындауға немесе жауап беруде сен қатты толқисың ба?
Қарапайым нәрседен қателесемін бе деп өз ойыңды айтуғабатылың жетпейтін кез бола ма?
Сабақ айтуға шақырғанда сенің бүкіл денең қалтырайтын кез бола ма?
Түрлі ойындар ойнаған кезде сені класстастарың жиі күлкі қыла ма?
Сен күтпеген төмен баға алып қалған кездерің болды ма?
Сені екінші жылға қалдырама деген күдік бар ма?
Ойында іріктеу болғанда мені алимайды деген ойынмен бас тартуға тырысасың ба?
Сабақ айтуға шақырғанда тізең қалтырай ма?
Сенің ұнатқан ісіңді класстастарың бірде-біреуі орындағасы келмейтін кездері болды ма?
Тапсырманы орындауды бастар алдында қатты толқисыңба?
Ата-анаң ойлаған алу саған қиынға соға ма?
Класста жағымсыз жағдайға түсіп қаламынба деп кейде қорқасыңба?
Сабаққа жауап беруге қателесесің, класстастарың күлкі қылған кездері болды ма?
Сен өз класстастарыңа ұнайсың ба?
Тапсырманы жақсы орындадым ба деп уаымдайсың ба?
Сен класста жасаған жұмысыңның бәрін есте жақсы сақтағаныңа сенімдісің бе?
Мектепте мұғалімніңи сұрағына жауап бере алмай тұрғаның кейде түсіңе жиі ене ме?
Сенімен кластағы балалардың көпшілігідос екені рас па?
Сенің жұмысыңның қорытындысы кластастарыңның жұмыс қортындысымен тең келетінін білсең сен ынтамен жұмыс істейсің бе?
Сенен бірнәрсе сұрағанда аз толқысам екен деп жиі армандайсың ба?
Ерегіске түсіп қаламынба деп қорқытатын кез бола ма?
Мұғалім сенің сабаққа дайындығыңды тексеретінін айтқанда жүрегің қатты соға бастағанын сезесіз бе?
Сен жақсы баға алсаң,достарың сені жақсы көрінісі келді деп ойлай ма?
Класстастарың ерекше ынтамен көзқараста болатынын сезесің бе?
Сенің көңіліңе тиетіндей бірдеңе айтатын класстастарың болды ма?
Үлгерімі төмен оқушылар достарын өзінен алшақтатыпалады деп ойлайсыңба?
Класстастарыңның көпшілігі саған назар аударматынға ұқсай ма?
Сырт көзге оғаш көрінемін бе деп жиі қысыласың ба?
Саған дегенмұғалімнің көзқарасына ризасың ба?
Класстас балалардың аналары сияқты сенің анаң көңілді кеш ұйымдастыруға көмектеседі ме?
Айналаңдағы адамдардың сен туралы пікірі сені толғандыра ма?
Бұрынғыға қарағанда болашақта жақсы оқитыныңа үміттенесің ьа?
Өзіңді класстастарың сияқты мектепте жақсы киінемін деп санайсыңба?
Сабаққа жауап беріп тұрғанда, басқалар мен туралы не ойлайды деп жиі ойлайсыңба?
Класста ерекше қабілеті жоқ балаларға қарағанда, ерекше қабілетті балалар қандайда бір құқыққа ие бола ма?
Сенің ісің алға басқан кезде класстастарыңының кейбірі сені күндей ме?
Класстастарыңның саған деген көзқарасына ризасың ба?
Мұғаліммен жеке қалғанда сен өзіңғді жақсы сезінесің бе?
Сенің сыртқы тұлғаң және жүріс-тұрысыңа класвстастарыңның күлкі қылған кезі болды ма?
Мектепте өз жұмысыңды орындауда басқа балаларға қарағанда мазасызданамын деп ойлайсың ба?
Сен сабаққа жауап бере алмаған кезде, жылағың келіп тұрғаның сезесіңбе?
Сен кешке ұйқыға жатқанда ертең мектепте не болады деп мазасызданған кезің болдың ба?
Қиын тапсырманы орындау орындау үстінде бұрын жақсы білетін нәрсеңді мүлдем ұмытатыныңды кей-кезде сезінесіңбе?
Тапсырманы орындау үстінде сенің қолың қалтырай ма?
Мұғалім классқа тапсырма беріп жатқанда сен өзіңнің күйгелектене бастағаныңды сезінесің бе?
Мектепте сенің біліміңді тексеремін деп қорқыта ма?
Мұғалім класқа тапсырма беріп жатқанда сен оны дұрыс орындай алмайтыншығармын деген үрей, қорқынышыңды сезінесің бе?
Сен орындай алмаған нәрсенің класстастарыңның орындағаның түсінде көретін кез болды ма?
Мұғалім сабақты түсіндіріп жатқанда, сенің ойыңша , класстастарың саған қарағанда жақсы түсінетін сияқты ма?
Мектепке келе жатқан жолда сенің ойыңша, класстастарың мазасызданасыңба?
Сен тапсырманы нашар орындаған шығармын деп сезінесің бе?
Мұғалім тақтаға тапсырма орындауға шақырғанда сенің қолың ақырын қалтырай ма?
Қорытындылау және өңдеу.
Тест кілтіне сәкес келмеген жауаптар өңдеуге бөлінеді.Мысалы,58 сұраққа бала “ия” деп жауап берсе, кілтте бұл сұраққа “-” белгісіне байланысты баланың жауабы “жоқ” болады. Кілтке сәкес келмеген жауаптардан мазасыздықтың бар екені көрінеді.
Өңдеуі төмендегідей.
1)Тестің барлық түріне сәкес емес жалпы сандар. Егер олар 50%-тен жоғары болса, онда баланың мазасыздық қалпы “жоғары” деп айтуға болады, ал егер тест сұрақтарының жалпы саны 75%-тен көп болса, онда “ең жоғары” мазасыздық күй болғаны.
2)Сәкес келген сандардың әр қайсысын мазасыздықтың 8 факторына бөлеміз.
Мазасыздықтың деңгейі бірінші жағдайдағыдан анықталады.
Мектептегі ішкі эмоциялық жағдай мазасыздықтың синдромдары (факторлар) мен санына байланысты талданады.
| Факторлар: | Сұрақтар: |
| Мектептегі жалпы мазасыздық. | 2, 4, 7, 12, 16, 21, 23, 26, 28, 46, 47, 48,
49, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58. 22 |
| Әлеуметтік стресті уаымдау. | 5, 10, 15, 20, 24, 30, 33, 36, 39, 42, 44.
11 |
| Қажеттілікті өтеудегі сәтсіздік кедергілері. | 1, 3, 6, 11, 17, 19, 25, 29, 32, 35, 38, 41, 43.
13 |
| Үрейдің көрінісі. | 27, 31, 34, 37, 40, 45.
6 |
| Білімді тексеру үстіндегі үрей. | 2, 7, 12, 16, 21, 26.
6 |
| Айналасы күткен нәтижеден үрейлену. | 3, 8, 13, 17, 22.
5 |
| Физмологиялық тұрғыдан қарсыласудың төменгі табалдырығы. | 9, 14, 18, 23, 28.
5 |
| Мұғаліммен қарам-қатынастағы үрейлену мәселесі. | 2, 6, 11, 32, 35, 41, 44, 47.
8 |
Кілті.
11-21-31-41+51-
2-12-22+32-42-52-
3-13-23-33-43+53-
4-14-24+34-44+54-
5-15-25+35+ 45-55-
6- 16-26-36+ 46-56-
7-17-27-37-47-57-
8-18-28-38+48-58-
9-19-29-39+49-
10-20+30+40-50-
Қорытынды:
1)Сәкес емес сандар белгісі (“+”-“ия”,“-”-“жоқ”) әр факторда (абсалютты сәйкес емес сандар проценті:<50%; > 75% ).
2)Бұл мәліметті жеке диаграмма түрінде көрсетеді.