Жеткіншектердің жеклік өсуін дамыту.
Мақсаты: Жеткіншек жастағылардың жекелік өсуіне жағдай жасау.
Тренинг міндеттері:
Өзін-өзі тануға ұмтылыс, өзінің ішкі әлеміне үңілуге және оны бағдарлауды қалыптастыруғажағдай жасау.
Қатысушылардыңсезімімен эмоция туралы білімін кеңейту, өз сезімі мен эмоционалдық реакциясын білдіругебасқара білуге үйрету.
Қарым-қатынас дағдыларын жетілдіру, тыңдай білуге, өз көзқарасынбілдіре алуға, өзге адамдарды түсіндіруге, ымыршылдыққа келуге қалыптастыру.
Өмірлік мақсаты, оларға жетудің жолы мен тәсілдерін, келешек өмірі туралы ойлануға қабілеттендіруі.
Қатысушылар категориясы:
Тренинг жасы 11-12-ден аспаған жеткіншектерге арналады. Кіші мектеп жасындағы балалар жеткіншек кезеңде болатын өзі туралы ізденетін жасқажетпегендіктен олар үшін өзекті болмайтын тақырыппен айналысу күрделі.
Топқұрамы:
-Адам саны 10-15 адам болуы.
-Топтардың қалауымен жинақталуы:
-Әр түрлі жынысты топтар арасында өткізілгені дұрыс, бірақ біржыныстылар арасында жүргізуге боламыз.
-Топтағы қатысушылар жасының айырмашылығы аз болуы қажет.
Өткізілетін орины:
Тренингке арналған үлкен бөлме.
Өткізілу түрі.
Топтық сабақ: Сабақтың жиілігі аптасына бір рет. Әрбір сабақ үш болімнен тұрады.
1.Кіріспе бөлім (ширату).
1.Негізгі бөлім (жұмыс)
2.Қорытынды.Тренинг 6 сабаққа 2 академиялық сағатқа есептелген (жалпы ұзақтығы 23 сағат)
Кіріспе бөлім мен қорытынды бөлім барлық уақытта 4/1 бөлігін алуы тиіс.
Кіріспе бөлім қатысушылар жағдайы мен бір, екі ширату жаттығуынан тұрады. Әрбір сабақ басында психолог топтың ахуалын сезінуі маңызды. Бұл оған бір күнге жасаған жоспарын қайта түзетуге мүмкіндік береді.
Қатысушыларға келесі сұрақтарды қоюғаболады: “Өзіңді қалай сезініп тұрсыз?”, “осы уақыт ішінде қандай жаңалық болды?”. “Өткен сабақта не есіңде қалды?”.
Ширату кезінде әртүрлі жаттығулар қолданылады, қатысушыларды жұмыс күйінекелтіріп , белгілі тақырып бойынша жұимыс жасауға белсендіру. Бұл жаттығулар топқа талқыланбайды.
Бірінші сабақтың кіріспе бөлімі көп уақыт алады, ережелерді кеңінен түсіндіруге, қатысушылардың мотивациясынакөңіл бөлуге жұмыс немен аяқталатыны айтылыды. Топтағы бірінші сабақ топтың нормаларды жасауда мотивация беруде жұмысқа қатысушылардың белсенді кірісуіне шешуші роль атқарады.
Тренингтің сәтті болуы көп деңгейде топ жұмысының арнаулы ұстанымдарын сақтауға байланысты.
— Қатысушылардыңбелсенділігі үстанымы топ мүшелері үнемі әртүрлі әрекеттерге қатысады — ойындар, пікірталас, жаттығу саны мен бірге өзгеқатысушылар әрекетін мақсатқа бағыттап, бақылайды, талдайды.
-Қатьысушылардың зерттеу көзқарасы ұстанымы: қатысушылар қарым-қатынас мәселесін өздері шешеді, жетекші туындаған сұраққа жауапты өздері іздеуіне ой салады.
-Мінез-құлықтың әділдігі ұстанымы:топтағы қатысушылардың мінез-құлқы импульсивті деңгейден обьективті деңгейге ауысады: мұнда обьективацияқұралы кері байланыс болады, яғнивидеотехникакөмегімен:
-Серіктестікқарым-қатынас ұстанымы: топтағы өзараәрекеттестікбарлық қатысушыларды қызығушылығынескеріп құрылады: әрқайсысының жекелік құндылықтарына құрметпен қарау,көзқарастарының теңдігі соныменбірге бір-біріне жаны ашу, түсіну.
-“Қазір және осы жерде” ұстанымы: топ мүшелері өз назарын дәл қазіргі болған әрекетке шоғырланады, төкен тәжірибені байланыстыруғаболмайды.
-Жарияламау ұстанымы: топтық“психологиялық жабылуы” қатысушылардың
Топтық пікірталас кезінде қатысушылармәселені топтық үрдіспенбасқаруға үйренеді, пікірталаста әртүрлірольде: комуникатор, идея генератор, эрудит т.б. Осындайбелсенді жұмысүрдісіне топтыққарым-қатынас қалыптасады. Рольдік ойындарғатұлғааралық өзара-әрекеткетіреу жасалады. Жоғары оқыту құндылығын көптеген психологтар мойындап отыр. Ойында қатысушылар үшіншынайы өмірде маңызы бар рольдер мен жағдайлар “ойналады”. Ойыннан кейін болатын әлеуметтік мінез-құлық ережелері мен нормалары , қарым-қатынас стилі, әртүрлі психологиялық талдау оқыту тиімділігін күшейтеді. Рольдік ойындарда қалыптасқан қарым-қатынасдағдылары жеке тұлға игілігі болуға шынайы өмірінде сәттілік әкеледі.
Әртүрлі жакттығулардан тұратын психогимнастика топтың жайлыахуалын қалыптастыруға топтағы қатысушылардыңжағдайының өзгеруінесонымен бірге әртүрлі қарым-қатынас қасиеттерінбіріншіайналадағы әлемді қабылдауға сезімталдықты жоғарылату.
Сабақбағдарламасы.
1.сабақ- “Бастау алу”танысуғаарналады жәнежетекші мен топ арасында байланыстыңорнауы, кедергілерді жою,сенімділікті ахуалы ментоптың ұйымшылдығынқұру.
2.сабақ- “Адамдар әлемінде”топтың ұйымшылдығынаарналады. Қатысушылардыңқарым-қатынас сауаттылығынкөтеругеконструктивтіқатынас дағдысына үйренуге, тыңдай білуге , өз көзқарасын шығарып , жеткізіп алуғаөзге адамдардытүсініп ымырашылдыққа келу.
3,сабақ- “Эмоция теңізінде” қатысушылардың сезімімен эмоциябілімін кеңейтугеарналады. өз эмоциясынбілдіре алуғадағдыны үйренужәне өзгелерден осыныкөре білу.
- сабақ- “Ішкі жантереңдігіне” , өзін тануға жағдай жасау өзінің ішкі әлемінеүңілуге және оған бағдар жасауға арналады.
- сабақ-“Өткен шақ, осы шақ, болашақ”келешек омірін түсінуге, өмірлік мақсаттарды, олардың жолы мен жету жолынақабілеттендіретінжағдай жасауға арналады.
- сабақ- “Финал” қорытынды жасауғажеткеннәтижелерді бекітугетоптық жұмыстың аяқталуынабайланыстан шығуға арналады.
Ширату жаттығулары.
“Кездесу менұқсастық”.
Қатысушыларға кездесумен ұқсастықтарын айту ұсынылады.
Мысалы: “егер біздіңкездесуіміз жануар болса, онда бұл ит болар еді”
“Ауа райы”
Нұсқау: бір парақ қағазбен қарындаш алып қазіргі көңіл-күйіңізгесәйкес суретсалыңыз, сізқазір “нашар ауа райы” немесе “дауылды жел” мүмкін сізде ауа райы өте жақсы, күн жарқыраптұрған шығар.
“Жазу машинасы”
Қатысушыларға сөз немесе сөзтіркесі жасырылады . Әріптердіқұрайтын мәтін топ мүшелерінің арасындабөлінеді. Мұнан кейін сөз тіркесіжылдам айтылуы тиіс, әркім өз әрпінайтады, ал сөздер арасы алақандарыменшапалақтап отырады.
“Ергежейлілер мен алыптар”
Барлығышеңбер бойына тұрады“Алыптар” деп бұйрық берілгенде барлығы тұрады,ал “ергежейлілер”дегенде барлығы отыра қалуы қажет.Жетекші қатысушыларды -“Алыптар” дегенде отырыпқалатындай етіпшатастырады.
“Сигнал”
Қатысушылар жақынжәнеқолдарын артқаұстап шеңбербойынатұрады.
“Посылка”
Қатысушылар бір-біріне жақын шеңбербойынаотырады . Қолдарынкөршілерініңтізесіне қояды. Қатысушылардың бірікөршілерінің аяғынжеңілшапалақтап“посылканы” жібереді. Сигнал тезарада жүругетиісті жәнеавторға шеңбербойынша айналып келеді. Сигналдықнұсқаларыболуымүмкін (саны әртүрлінемесе қозғалыс
“Өзгермелі бөлме”
Нұсқау: не қазірбәріміз бөлмеде жәй жүреміз. Ал ендікөз алдыңызға елестетіп көріңіздерші , бөлме сғызға толы , сіз олардың арасыменөтіп барасыздар. Қазір бөлме қызғылтсары — қабырғалар қызғылт сары. Еденде төбе де энергияға толы “Фанта” сусынындағыкөпіршіктейкөңілдіәріжеңілсезінеміз. Ендіжаңбыржаудыайналаның барлығыкөгілдір әрі су болыпкетті. Сіз көңілсіз мұңлы , шаршап келесіз…..
“Уілдеген мотор”
Нұсқау: сіздернағыз автомобиль жарысынкөрдіңіздерме? Қазірбізшеңбербойындағы автожарыс ұйымдастырамыз. Көзалдыңызға уілдеген жарыс автомобилін елестетіңіз- “ррррррммм”. Араларыңызданбіреулеріңіз “рррмм” деп бастапбасын оңға немесе солға бұрады. Оның көршісібірінші адам басынқалай бұрса , сол адам рррмм деп айтып жарысқа түседі. Осылаймотор уілі шеңбер бойынша шапшаң жүріп өтеді. Қане кім бастағысы келеді.
Сабақты аяқтауға арналған жаттығулар.
“Шеңбербойынша қошеметтеу:
Нұсқау: біз бүгін тамаша жұмыс жасадық. Мен қазір сендергеойын ұсынғым келіптұр. Мұнда шапалақтау адымен жәйсодан кейін қатты қатты шапалақ болуыкерек.Жетекші алақанмен шапалақтап жәй ғана бірқатысушының жанына барады. Маған кейін бұл қатысушытоптан бір адамды таңдап, енді екеуі қол шапалақтайды. Үшінші адамтөртінші адамды таңдайды. Соңғыадамға бүкіл топқол шапалақтайды.
“ Сыйлық”
Қатысушылар шеңбербойынатұрады.
Нұсқау:
Қазір бір-бірімізгесыйлық жасаймыз. Жетекшіден бастап әрқайсысымыз кезекпен пантомима арқылықандайда бірзатты бейнелеп оңжақтағыкөршігесыйлық береміз (гүл, балмұздақ т.б.)
“Жанға жағымдысабағыңыз үшінрахмет”
Қане ортақ шнңберге тұрыңыздар. Мен сіздерге салтанаттысезінугебір-бірімізге алғыс айтуға, достық сезімін білдіругекөмектеседі. Ойын келесі үлгімен өткізіледі: олардың бірі ортаға тұрады екінші адам келіп қолынқысып “жан-жағымдысабағыңыз үшін алғыс айтамын” ,- дейді. Екеуі қолдарын ұстап ортада тұрады. Осылайша барлығы бір-біріне алғысын айтып шығады.