Жеткіншек жасындағылардың эмоцианалды- еріктік өрісін дамыту жаттығулары.
“Сезімді тап” жаттығу.
Ойынның басында психолог адамда қандай эмоциялық сезімдер болатын балалармен талқылайды. Жағымды сезімдер :/ қуану, шаттану, таң қалу,ішкі еркіндік сабырлылық, тыныштық/. Жағымсыз сезімдер:/ қорқу,уайым, кінәләу, қайғыру, қобалжу, күйзеліс, кектену т.б./. Мұнан кейін балаларға азғана уақыт беріліп кез-келген сезім түрін мимикамен қимылмен көрсетулерінсұрайды. Басқа балалар бұл баланың қандай сезімді бейнелеп тұрғанын табулары қажет.
Жаттығу “Менің қорқынышымды түсін”
Бұл жаттығу баланың қорқыныш қашықтауынан қабылдау қорқынышпроблемасынан құрылған.
Қатысушылар тапсырманың жолақ ережесін таратады, бір жағында сөйлем жазылған, ал екінші жағында соның жалғасы болады. Құрдастары не айтқысы келді бұнымен қатысушыларды 2-4 адамнан туратын аз топқа болуге болады, әр топқа бір карточкадан беріледі. Балалар әр сөйлемнен қандай әр түрлі түсініктемеажырыта білу керек. Мысалы: карточканың бір жағына жазылған: “маған қорқынышты, қашан…”: екінші жағына : “…мен жаңа адамдармен танысыамын”. Түсініктіме: бірінші танысқан кезімде адам оған сенімсіздеу болады немесе адам жаңа жғдайда өзін қалай үстауын білмейді. Осы жағдайда балалар тапсырманы жасай отырып айта бастайды , оларда көптеген қорқыныш пайда болады. Сіз осы бейне арқылы шеше алмай жүрген ақпаратқа дәлелдеме аласыз.
Жолақ 1.
Маған қорқынышты қай кезде…
Мен жаңа адамдармен танысқанда басқалар менің істеген жұмысымды бақылаған кезде.
Маған сұрақтар қойғанда және оларға жауап беретін кездегі қорқыныш.
Жолақ 2.
Мен қорқам, егер…
Мен туралы басқалар қалай ойлайды. Маған қарсылық білдіреді.
Маған біреу қарсы екенін сеземін.
Жолақ 3.
Мен түсінемін қай кезде қорқатынымды. Қорқам.Менің қолым мұздап кетеді. Маған нашар бболады. Басым ойланады.
Осы кезеңнің мақсаты- қорқыныштың пайда болуыкөрсету және өзін-өзі үстау жолын анықтау. Не себептенадам қорқады, не ұшін табиғат осылайжасайды, адамдарда не үшін қорқыныш пайда болатынынбалалармен біргеталқылау. Осыдан кейін сүрау керек, кімде кім қорқынышқа шыдай білсе, онда сол адам біледі, бұл қалай болуы мүмкін. Балалардың көңілін мынығанбөлу керек, қорқыныштыжасыру және оныжеңе білу мінезді әр түрлі жолдарына байланысты.
“Өлең ойыны”.
Мақсаты: балаларды тыныштандырып, қозу менқарқындылықты тежеу.
Балалар шеңбер жасапорындықтарға орналасады. Ортаға жүргізуші шығады.
“Қазір бәріміз бірге өлең айтып көрейік (балалар өздеріне таныс бір өлеңді тыңдайды). Өлең кемінде екі шумақтан тұруы керек.
Жүргізуші ойын ережесі айтады. Мен бірінші шапалақтағанда бәріміз өлеңді айтып бастайиыз, екінші шапалақтағанда ішімізден дыбыссыз айтамыз.
Бұл жаттығулар баланың көңіл-күйін тыныштандырып ұжыммен қарым-қатынасын нығайта түседі.
“Шеңбер бойынша сөз тізбегі” ойыны.
Қандай да бір қарапайым фразаны таңдайық, мысылы “бақта алмалар түсіп жатыр”. Енді оң жақтағыойыншыдан бастап осы фразаны кезекпен айтамыз. Ойынның әр қатысушысы фразаны жаңа интонациямен айтуы тиіс (сұраулы, қуанышты, таңқалушы, немқұрайлы, және т.б.). Егер қатысушыжаңа еш нәрсе таба алмаса ойыннан шығады, ойын бірнеше рет ойналады. Басқа адамның интоннациясын қайталауға болмайды.
Назар аударуларыңызды сұраймын. Ойынды бастайық. Жеңімпаздарды құтықтаймыз
“Жылы сөз” ойыны.
Мақсаты: балалардың белсенділігін арттырып, эмоциялық қысымды жою.
Барысы: Барлық қатысушылар шеңбержасап тұрады. Бастаушы өзінің көршісінебұрылып қошемет сөз айтады (комплимент) ол оған рахмет айтыпкелесі адамға жақсы сөз айтады. Ойынды бәрі жылы сөз тыңдап болғаннан кейін тоқтауға болады.
Баланың психологиялық көңіл- күйін ескеріп оны қалыпты жағдайда ұстау үшін түрлі жаттылар жасату өз нәтижесін көрсетеді.
“Алманы жұлып ал” ойыны.
Мақсаты: Берілген жаттығужүйкені тыныштандырып , босаңсуға мүмкіндік береді.
Жетекші қатысушылардан бір-бірінен алшақтау түруын сұранады да: “Қазір біз бақшадан алма жинаймыз, олар өте биікте өсіп түр, оң қолымызды барынша көтеріп бір-біріміздіңартымызға тұрамыза, ішке терең тыныс алып алмаларды жұламыз. Енді тынысымызды жәйләп шығарып , алмаларды себетке саламыз.
Сіздердің сол жақтарыңызда тағы да екі өте үлкен алма тұр. Бір-бірлеріңіздіңарттарыңызға тұрып алманы жұлып алыңыздар. Керемет! Ары қарай терең тыныс алып екінші алманы сол қолымызбен жұламызда тынысты сыртқашығарып алманы себеткесаламыз.