Жеткіншектердің акцентуациясын зерттеу нәтижелері

«Мінез акцентуациясын бағалау» тесті

Нұсқау: Сізге 97 сұрақ ұсынылып тұр, олардың әрқайсысына сіз «иә» немесе «жоқ» деп жауап беруіңіз қажет. Ойлануға көп уақыт жұмсамаңыз. Мұнда «жаман» немесе «жақсы» жауаптар болуы мүмкін емес.

1. Сіздің көңіл-күйіңіз жарқын, қайғыланбаған бола ма?
2. Тіл тигізгенді, ренішті сіз жақын қабылдайсыз ба?
3. Сіз оңай жылай саласыз ба?
4. Сізде қандай-да бір жұмысты аяқтағаннан соң, оның орындалу сапасында күмән пайда бола ма және барлығы дұрыс істелінді ме — деп тексеруге жүгінесіз бе?
5. Балалық шағыңызда сіз құрбыларыңыз сияқты батыл болдыңыз ба?
6. Сіздің көңіл-күйіңіздің бірден өзгеруі жиі бола ма?
7. Ойын-сауық кезінде сіз назар ортасында боласыз ба?
8. Сіз ерекше себепсіз ұрысқақ және ашуланшақ болатын, және айналадағылар сізге тимеген дұрыс, — деп санайтын күндер бола ма?

9.Сіз сізге келген хаттарды, оқыған соң, бірден жауап қайтарасыз ба?

10. Сіз салмақты адамсыз ба?
11. Сіз айналадағы барлығын ұмытып кететіндей, уақытша бір нәрсемен қатты айналысып кетуге қабілетіңіз жете ме?
12. Сіз тапқыр (іскер) адамсыз ба?
13. Сіз реніш пен сізге жасалған қорлықты тез ұмытасыз ба?
14. Сіз жұмсақ көңілді адамсыз ба?
15. Сіз почта жәшігіне хат тастағанда, оны онда түскенін не түспегенін тексересіз бе?

16.Сіздің мақтан сүйгіштігіңіз сізден жұмыста (оқуда) алдыңғы қатарлылардыңбірі болуыңызды талап етеді ма?

17. Сіз балалық шағыңызда найзағай мен иттерден қорықтыңыз ба?
18. Сіз кейде әдепсіз әзілге күлесіз бе?
19. Сіздің таныстарыңыз арасында сізді педант деп санайтын адамдар бар ма?
20. Сіздің көңіл-күйіңіз тыста болып жатқан жағдай мен окиғаларға тәуелді ма?
21. Сіздің таныстарыңыз сізді ұнатады ма?
22. Сіз күшті ішкі үмтылыс пен іздену сезіміне өзіңізді жиі билетіп аласыз ба?
23. Сіздің көңіл-күйіңіз әдетте төмен түсіп жүре ме?
24. Сіз ауыр жүйке күйзелісін бастан кешіре отырып, еңіреп жылаған кездеріңіз болды ма?
25. Бір орында көп уақыт отыру сізге ауыр тие ма?
26. Сізге әділетсіздік жасалса, сіз өзіңіздің мүддеңізді қорғайсыз ба?
27. Сіз кейде мақтанасыз ба?
28. Сіз қажет болған кезде үй жануарын немесе құсты соя алатын едіңіз бе?
29. Егер перде немесе дастарқан қисық ілініп тұрса сіз ызаланасыз ба? Оны дұрыстауға тырысасыз ба?
30. Балалық шағыңызда сіз үйде жалғыз қалуды қорқатын едіңіз бе?
31. Сіздің көңіл-күйіңіз айқын себептерсіз жиі бұзылып тұра ма?
32. Өзіңіздің кәсіби қызметіңізде сіз ең жақсылардың қатарында болып көрдіңіз ба?
33. Сіз тез ашуланасыз ба?
34. Сіз көңілді болып, жылтынбай бола аласыз ба?
35. Сіздің бақытқа кенеліп тұратын кездеріңіз болып тұра ма?
36. Ойын — сауық қойылымдарында сіз конферансия ролін ойнай алатын едіңіз бе?
37. Өзіңіздің өміріңізде өтірік соғып көрдіңіз бе?
38. Адамдарға сіз солар туралы пікіріңізді олардың көздеріне қарап тура айтасыз ба?
39. Қанға сіз қобалжымай қарай аласыз ба?
40. Өзіңіз ғана жауапты жұмыс сізге ұнай ма?
41. Әділетсіздікке ұшыраған адамдарға сіз жақтасасыз ба?
42. Қараңғы қоймаға түсу мен қараңғы бос бөлмеге кіру, қажеттілігі сізді

қобалжытады ма?»,.

43.Сіз тез істелетін және көп еңбекті керек етпейтін кәсіпке қарағанда, көп уақыт пен дәлдікті қажет ететін кәсіпті артық көресіз бе?

44. Сіз адамдармен көп араласатын адамсыз ба?
45. Сізге мектепте өлеңді мәнерлеп айту ұнайтын еді ма?
46. Балалық шағыңызда үйден қашқан кездеріңіз болды ма?
47. Автобуста қарттарға орынды сіз әдетте ойланбай, бірден бересіз бе?
48. Сізге өмір жиі қиын болып көрінеді ма?
49. Сіз бір дау-жанжалдан кейін берекеңіз кетіп жұмысқа келе алмайтын күйді кешіп көрдіңіз ба?
50. Сәтсіздік кезінде сіз әзілкештігіңізді сақтайсыз деп айтуға бола ма?
51. Егер біреуді өкпелетсеңіз онымен татуласуға тырысасыз ба? Татуласуға бірінші болып қамданасыз ба?
52. Сіз жануарларды өте жақсы көресіз ба?
53. Үйден шығып кетіп, газ, электр шамын өшіруді ұмытпадым ба деп, қайтып оралған кездеріңіз болды ма?

54.Сізге немесе сіздің туыстарыңызға бір нәрсе болуы тиіс деген ойлар сіздімазалады ма?

55. Сіздің көңіл-күйіңіз ауа — райына қатты тәуелді ма?
56. Үлкен аудиторияның алдына шығып сөз сөйлеу сіз үшін киын ба?
57. Біреуге ашуланып қол жұмсауыңыз мүмкін ба?
58. Ойын -сауық құрып жүруді сіз өте жақсы көресіз бе?
59. Сіз ие ойлап тұрғаңызды әрқашан айтасыз ба?
60. Бір нәрсеге түңілудің әсерінен сіз қайғыға, бәрінен күдер үзетін жағдайға түсе аласыз ба?
61. Қандай — да бір істе сізді ұйымдастырушының ролі қызықтырады ма?
62. Егер сізге мақсатқа жету жолында қандай-да бір тосқауыл кездессе, сіз табандылық танытасыз ба?
63. Сізге жағымсыз адамдар сәтсіздікке ұшырағанда, сіз қанағат сезімін әйтеуір бір кезде болсын сездіңіз бе?
64. Трагедиялык фильм сізді, көзіңізге жас келетіндей қобалжыта алады ма?
65. Өткен не келешек күндер проблемалары туралы ойлар сізді жиі ұйықтатпайды ма?

66.Мектепте жолдастарыңызға айтып тұратын не көшіргізетін қасиетіңіз бар еді ма?

67. Қараңғыда жалғыз өзіңіз мазар арқылы өте алатын едіңіз бе?
68. Егер кассада қателесіп көп ақша беріп қойса, ол ақшаны ойланбай қайтарасыз ба?
69. Үйіңізде әр заттың өзінің орнында тұру керектігіне үлкен мән бересіз бе?
70. Өте жақсы көңіл-күймен ұйқыға жатып, таңертең бірнеше сағатқа созылатын күймен оянған кездер сізде болып тұра ма?
71. Жаңа жағдайға оңай бейімделесіз бе?
72. Басыңыз жиі айнала ма?
73. Сіз жиі күлесіз бе?
74. Сіз жақтырмайтын адамға, өзіңізді шын сезіміңізді ешкімге білдіртпей, жылышырай таныта аласыз ба?
75. Сіз қызу қанды және епті адамсыз ба?
76. Әділетсіздік жасалынса сіз қатты күйзелесіз ба?
77. Сіз табиғатқа құмар, қамқоршысыз ба?
78. Үйден кеткенде не ұйқыға жатқанда, крандардың жабылуын, жарықтың сөндірілуін, есіктерідің кұлыптануын тексересіз бе?
79. Сіз жиі шошитын жансыз ба?
80. Сіз ішкен алкоголь сіздің көңіл — күйіңізді өзгерте алады ма?
81. Көркемпаздық үйірмелеріне ынтаңызбен қатысасыз ба?
82. Сізді кейде үйден алыс кетіп қалуға тартып тұра ма?
83. Әдетте өмірге сіз кішкене пессимистікпен қарайсыз ба?
84. Сізде көтеріңкі көңіл-күйден камыққан күйге ауысулар болып тұра ма?
85. Сіз айналадағыларыңыздың көңілін көтертіп, компания жаны бола аласыз ба?
86. Сіз өзіңізде қаһар мен өкінішті көп уақыт сақтайсыз ба?
87. Басқалардың қайғысына ортақтасып сіз де ұзақ уақыт қайғырып жүресіз бе?
88. Сізге айтылған кемшіліктердің дұрыстығын біліп, сіз олар мен әрқашан келісесіз бе?
89. Мектеп жасыңызда қателерді түзету кесірінен, дәптердегі бір парақты қайтіп көшіре алатын едіңіз ба?
90. Сіз сенгіш адамнан гөрі, сақтық сақтайтын және ешкімге сенбейтін жансыз ба?
91. Сіз қорқыныш түстерді жиі көресіз бе?
92. Кейде сізде, егер сіз перронда тұрсаңыз, жақындап келе жатқан пойыздың астына ез еркіңізге қарсы секіріп кететіндей немесе үлкен үйдің жоғарғы этажынан секіретіндей, сізден айрылмайтын сондай ойлар туады ма?
93. Көңілі көтеріңкі адамдар арасында сіздің де көңіліңіз көтеріле ме?
94. Сіз күрделі проблемаларды аз немесе мүлдем ойламайтын адамсыз ба?
95. Алкогольдің әсерінен сіз кенеттік импульсивті әрекеттер жасайсыз ба?
96. Әңгіме құрғанда сіз сөйлеуден гөрі, көп үндемейсіз ба?
97. Біреуді суреттей отырып, уақытша өзіңіздің қандай екендігіңізді ұмытып кете алатын едіңіз ба?

Жауап бланкелері бойынша балалардың таңдап алған варианттарына байланысты олардың акцентуациясының көрсеткіштерін анықтадық. Үлгі ретінде Айнабектің жауап бланкесін келтіріп отырмыз.

«Мінез акцентуациясын бағалау» методикасына жауаптар бланкі

Баланың атыАйнабек

Тестнәтижесінталдау.

Сұрақтар соңында жақшадаберілгенномерлеракцентуация типін көрсетеді.Әр номербогйыншажиналған оңжауаптар санынкестеде көрсетілген коэффицентке көбейту арқылыакцентуацияныңбаллы анықталады.Нәтижесі 12 балданартық болсаакцентуацияныңсолтүріорыналғанынбілдіреді. Талдаужоғарыдаберілгенакцентуациятүрлерінің мінездемесібойыншажүргізіледі.

Осы тест нәтижесін талдау барысында балалардың басым көпшілігінде акцентуацияның бір түрінің белгісі бар екені анықталды. Зерттелініп отырған жетінші сынып оқушыларының көрсеткіштерінде орын алған акцентуация түрлерін олардың жас ерекшеліктеріне психологиялык сипаттамамен салыстырып көргенде жағдай шектен шықпаған, норма көрсеткіштерінің дисперсиясында орналасқанын анықтадық.

Тек қана алдын ала анықтаған акцентуациясы күшті болуымен байқалған балалардың көрсеткіштері нормадан шамалы асық болды.

Шмишек тесті бойынша жүргізілген зерттеу нәтижесі.

Акцентуация түрлері анық байқалған балаларды келесі кестеге түсіріп талдадық.

Зерттеу нәтижесі демонстративтік акцентуация балалардың жетеуінде анық көрініс береді, ал тұрақсыздық үш балада анық байқалды. Акцентуацияның басқа түрлері 2-3 баланың көрсеткіштерінен байқалды, ал эпилептойдтық және экзальтациялық түрлері көрініс бермеді.

Қорытындысы:

1. Гипертимды________ 4
2. Дистимды__________ 3
3. Циклонды__________ 4
4. Қозғыш____________ 6
5. Тіреліп қалғыш_____ 1
6. Педантты___________ 2
7. Үрейлі_____________ 3
8. Эмотивті___________ 3
9. Демонстративты_____ 6
10. Экзальтивты _______ 0

Акцентуацияның түрін дәлірек бағалау үшіносыкөрсеткішті бағалайтын келесі тестерді жүргіздік.

Көптеген сауалнамалар, бақылау және тәуелсіз мінездемелер жинау нәтижесінде мектептегі зерттелінген 7-8 сынып оқушыларының арасында оқытушылармен, құрбы-құрдастарымен, тіптен отбасында қарым-қатынас қиындықтарына бөленіп жүрген оқушылар -бар екенін анықтадық. Сабақтан қашып, ата-аналарын мектепте оқып жүрмін деп алдап, ал өздері көшеде жүретін балалардың саны 9 бала болды.