Педагогика пєні , адам тану ѓылымыныњ ішіндегі жетекшілерініњ бірі ретінде, µте кµне ѓылымдардыњ бірінен саналады.

Педагогиканыњ ѓылым ретінде µз пєні, яѓни ѓылыми таным-білімніњ белгілі бір саласы бар. Б±л ќоѓамныњ жас ±рпаќты µмірге даярлау жµніндегі ерекше міндетті ќызмет (функциясы)- тєрбие беру саласы болып табылады. Педагогика бала жайындаѓы ілім, олай болса, ол ±рпаќ тєрбиесі жайындаѓы ілім.

Педагогика гректіњ “paidagogas” –баланы жетектеуші, ертіп ж‰руші сµзінен алынѓан. Ењ алѓашќыда б±л сµз ќ±л ќожасыныњ баласын мектепке жетектеп апарушы дегенді білдірсе, кейін келе ол тєрбие туралы ѓылымныњ аты ретінде ќалды. Тєрбиеніњ негізгі маќсаты – жинаќталѓан білім мен ќоѓамдыќ- тарихи тєжірибиені жеткіншек ±рпаќтарѓа беру.

Педагогика пєні – адамныњ адамды тєрбиелеуі; педагогика пєні-тєрбиелік іс-єрекет; педагогика пєні-арнайы ±йымдастырылѓан єлеуметтік сала . Ењ негізгісі педагогика – тєрбие туралы ѓылым .

Педагогика – тєрбие туралы ѓылым ретінде тєрбиеніњ мєнін аныќтау, т‰сіндіру, тєрбиеніњ µзіне тєн ерекшк зањдылыќтарын кµрсету, ќоѓамның жеке т±лѓаныњ м‰ддесіне сай болуын, ыќпалын айќындау, танып білу .(Т.А. Ильина . Педагогика М. 1984).

Тєрбиелеу ‰рдісінде (процесінде) жања ±рпаќтар білімді, белгілі ењбек машыѓын мењгеруге, ќоѓамдаѓы мінез – ќ±лыќ нормаларын ±ѓып, µмірге деген кµзќарастардыњ белгілі ж‰йесін ќалыптастыруѓа тиіс .

Педагогиканыњ тєрбиелеудегі ролі ќандай? Ѓылым ретіндегі педагогика мен ќоѓам функциясы ретіндегі тєрбиеніњ арасындаѓы байланыс не ден кµрінеді?

Б±л с±раќтарѓа жауап беру ‰шін тєрбиеніњ ќоѓамдыќ әнін ашып , адамзат ќоѓамы дамуыныњ т‰рлі кезењдерінде оны ж‰зеге асырудыњ ерекшеліктерін талдап ќарау, сондай-аќ педагогика ѓылымы ќалай дамып, ќалыптасќанымен танысу ќажет.

Єрбір келешек ±рпаќтыњ ќоѓамдаѓы орнын табуы ењ алдымен µткен ±рпаќтардыњ жинаѓан єлеуметтік тєжірбиесін мегеру деген сµз. Адамзат есейген сайын , мазм±ны жаѓынан єлеуметтік тєжірибеде к‰рделене т‰седі

Адамзат ќоѓамы ‰немі дами келе адамдарды тєрбиелеумен білім беру ісіне жања талаптар ќойды, тєрбиеніњ арнасы кењейді, ересек адамдарѓа білім беріп, оларды бір маќсатќа тєрбиелеу ‰шін арнаулы оќу орындарына деген ќажеттілік келіп шыќты.

Педагогика басќа ѓылымдар сияќты, белгілі бір аќиќат саласындаѓы білім дерді ж‰йеге келтіреді.

Педагогика ѓылымы ењ кµне ѓылымдардыњ бірінен саналады . Ќоѓамдыќ µмірден бµліп альп ќарауѓа болмайтын ѓылым болып табылады .Педагогикалыќ білім жастарды µмірге єзірлеу, тєрбиелеуге байланысты пайда болѓан адамныњ µзіндік ерекше єрекетіне жатады .

Кµне дєуірдіњ µзінде – аќ кµптеген ќоѓам ќайраткерлері , ойшылдар оќыту мен тєрбиеніњ рµлініњ зор екенін, оныњ адам ‰шін ќажет екенін білген .

Педагогика – жас ±рпаќ пен ересектерге жан – жаќты тєрбие , білім беру, оќыту зањдылыќтарын айќындайтын ѓылым.

Єрбір ѓылымныњ µзіне тєн тану саласы жєне ѓылыми ±ѓымдары бар

Мысалы: философияда – м±ндай ±ѓымдарды болмыс , материя , ќозѓалыс , экономикада – ќоѓамныњ µндіргіш к‰штері, өндірістік қатынастары, ол педагогикада – тәрбие, білім беру, оқыту жатады.

Ұғымдар (категориялар) дегеніміз- объективтік құбылыстарды, қасиеттерді және қатынастарды бейнелейтін ойлау формасы. Осымен бірге ұғымдар біздің санамыздың сатылары. Педагогикалық ұғымдар арқылы педагогикалық құбылыстарды ,олардың өзара байланысын танимыз.

Тәрбие

Тәрбие дегеніміз- адамдарды қоғамдық өмірге және өнімді еңбекке дайындау мақсатын көздеп , жаңа ұрпаққа қоғамдық- тарихи тәжірбиені беру процесі болып табылады.

Тәрбие –аға ұрпақтың жаңа ұрпаққа қоғамдық тарихи тәжірбиені беру процесі.

Тәрбие ұғымы кең мағынада табиғат және әлеуметтікортаның, мектеп пен ата- ананың , бүкіл бұқараның тұлғаның дамуы мен қалыптасуына ететін ықпалы деп түсінуі керек.

Білім беру— бұл ұғымды ең алғашқы рет педагогикаға енгізген Иоганн Генрих Песталоцци.

Білім беру деп-табиғат және қоғам жайында ғылымда жинақталған білім жүйесін жеке адамның меңгеруін және оны өмірде тиімді етіп қолдана білуін айтады. Білім беру мәселесі әрбір қоғамның даму дәрежесіне байланысты. Қазіргі атом, космос халық шаруашылығының автоматтандыру дәуіріде білім беру ғылыми — техникалық үдеудің құдіретті факторы болып отыр. Халыққа білім беру ісінің негізі- жалпы орта білім. Білім беру барысында жеке адамның таным іс-әрекеттері дамиды, ой өрісі кеңіп, еңбекке дұрыс көзқарасы және мәдени деңгейі артады.

Оқыту –білім берудің негізгі жолы. Оқыту оқытушыны мен оқушылардың біріккен іс- әрекеттері, сондықтан да ол екі жақты біртекті процесс: біріншіден, оқытушы оқушыларға білім беріп , іскерлікке, дағдыға үйретеді, екіншіден, оқушы таным міндеттерін жете түсініп , дағдыны игереді және оларды өмірде қолданады.

ХIХ ғасырға дейінгі ғылыми ізденістердің пәндік саласын анықтауға байланысты ғылымдардың бөлінуі (даралануы) белсенді жүріп жатты. Педагогика да бірте-бірте жалпы пәнмен байланысты бола отыра, мақсаттары, жас ерекшеліктері, оқу- тәрбиелеу, оқу орындарындағы типтері бойынша ерекшілігі бар салалар айқындала түсті.

Педагогикалыќ ѓылымдарының жүйесіне: жалпы педагогика, жас ерекшілік педагогикасы, мектепке дейінгі педагогика, кәсіби педагогика, педагогика мен білім берудің тарихы, салалық педагогика, корекциялық педагогика, салыстырмалы педагогика , жеке пәндер әдіснамасы және т.б. жатады.

Жалпы педагогика педагогикалық процесс білім берудің негізгі заңдылықтарын зерттейді. Жас ерекшілік педагогика (мектепке дейінгі, мектеп, ересектер педагогикасы) анотомиялық және физиологиялық және әртүрлі жастағы топтардың психологиялық ерекшіліктеріне сәйкес педагогикалық процесс пен білім берудің ерекшелігін зерттейді.

Кәсіби –техникалық білім беру педагогикасы, арнаулы орта білім беру педагогикасы, жоғары білім беру педагогикасы –пәндері (дисциплины) ,олардың пәні педагогикалық процесс және жұмысшы кадрларын кәсіби және сонымен бірге әртүрлі деңгейдегі мамандарды даярлаудың заңдылыққтары б.т

Әскери педагогика әртүрлі рангтағы әскери қызмет атқаратындарды әскерге шақыру жасындағылардан бастап әскери мамандықты игергендер мен офицерлер құрамының тәрбиелік іс- әрекетінің тәрбиелік заңдылықтарын зерттейді.

Еңбекпен түзету педагогикасы түрмеде отырған азаматтарды қайта тәрбиелеудің теориясы мен практикасын құрастырады. Мұнда жас ерекшілігі ескеріледі, оларда әсіресе балалар мен жасөспірімдер қылмысына қатысты кездесетін заң бұзу зерттеледі.

Педагогика тарихы — адамзат тарихындағы педагогикалық идеялар мен мектептердің қалыптасуын зерттейтін ғылым.

Салыстырмалы педагогика әрбір елдегі білім беру және тәрбие жүйелерінің дамуын, олардың жалпы өзіндік ерекшіліктерін салыстыра , дамуын зерттейді.

Жеткілікті дәрежеде дербес педагогикалық пәндер тобын жеке немесе пәндік педагогика құрайды, онда жалпы — бұл педагогикалық заңдар мен заңдылықтар, танымдық әрекет әдістері, ал жеке ерекшілік берілетін сабақ пәнінің мазмұны.

Педагогика ғылымының құрылымы, оның басқа ғылымдар мен байланысы.

Тәрбие мен оқыту ісінің дамуына байланысты педагогика ғылымының мынандай салалары бар: мектепке дейінгі педагогика, мектеп педагогикасы, педагогика тарихы, дефектология, пәндерді оқыту әдістемесі, кәсіптік — техникалық білім беру педагогикасы, жоғары мектеп педагогикасы, әскери педагогика, мәдени – ағарту қызметкерлерінің педагогикасы, түзеліс – еңбек педагогикасы т.б. пайда болды.

Педагогика ғылымы басқа ғылымдармен тығыз байланысады. Өйткені, адамды жан – жанты тәрбиелеу проблемасын шешу үшін педагогика басқа ғылымдардың нақты мағлұматтарына сүйенеді. Олар: философия, психология, жас ерекшелігі физиологиясы, мектеп гигиенасы, социология, кибернетика т.б.

Педагогика білім беру, педагогикалық шындық туралы ғылым ретінде педагогикалық процестің дамуы мен қызмет етуінің заңдылықтарын зерттейді, теориялық білімдерді жинақтайды және жүйеге келтіреді, педагогикалық шындық тәжірбиесін зерттейді, яғни практика үшін педагогикалық шындықты қайта құру үшін негіз жасайды.

Педагогикалық ой алғашқыда жалпы философиялық білімдер жүйесінде , діни ілімдерде, саясаттануда, заңда, әдебиетте дамиды.Қазіргі замандағы педагогика психологиямен тығыз байланысты. Психология адам психасының дамуының заңдарын, ал педагогика – тұлғаның дамуын басқаруды зерттейді.

Педагогика ол организмнің материалды – энергиялық түрлілігіш ашып көрсететін физиологияға , соның ішінде жоғарғы нерв қызметінің заңдылықтарына (И.П. Павлов, П.К. Анохин) сүйенеді. Мұндай білімдерді меңгеру танымдық іс-әрекет және тұлғаның әлеуметтану процестері табиғатын терең түсінуге мүмкіндік береді.

Педагогика ғылымдарының даму мүмкіндіктерінің маңыздылығы олардың медицинамен байланыстылығында, себебі педагогикалық шындықтың бірқатар құбылыстарын (тәртіпсіздік, жалқаулық, еріксіздік, олақтық) балалардың денсаулығын зерттеу барысында ғана түсіндіруге мүмкін болады.

Педагогиканың ғылыми аралық байланыстары белгілі бір проблеммаларды зерттеу барысында басқа ғылымдарға – тарихқа, этнологияға, этнографияға, юриспруденцияға, экономикаға, демографияға, экологияға және т.б. таралады.