Шарт өр жақтыңкелісімі болып табылатындықтан, ол бір жақтың келісім жасауға ұсынысы мен екінші жактың ондай ұсынысты кабылдау нәтижесінде жасалады) Шартты жасау төртібі Азаматгық кодекстің 395-400-баптарымен реттеледі. Оларда шарт жасау кезіндегі екі кезең бекітілген.
Азаматтык кодекстің 395-бабының 1-тармағына сәйкес, бір жақтың шарт жасауға ұсынысы — оферта арқылы шарт жасау (бірінші кезең) жәнё екінші жақтың ұсынысьш қабылдауы (екінші кезең) оның акцептісі болады.
Жолданған офертаны алған тұлға оны қабылдауға келісім бергеңде, ягни, акцепт болғанда шарт жасалды деп есепгеледі. Заңға сөйкес шарт жасау үшін әржақтың келісімінен басқа мүліктерді де тапсыруы керек, мүліктер тапсырылған сәттен бастап шарт жасалды деп есептеледі, яғни, сатып алушыға мүліктерді жеткізу ұйымдастырылады. Егер шарт заңға сәйкес мемлекеттік тіркеуден өтуге жатса, егер занда баскаша көзделмесе, ол тіркеуден өткен сәттен бастап жасалды деп саналады.
Шарттыңнысаны мәміленің; нысаны туралы жалпы ережеге бағынады. Аталған шарттың түрі заңмен белгіленбеген болса, онда шарт келісім жасау үшін қаралған кез келген нысанда жасала береді. Егер тараптар белгілі бір нысанда шарт жасасуға уағдаласса, заң бойынша шарттардың осы түрі үшін бұл нысан талап етілмесе де, шарт уағдаласқан нысан берілген кезден бастап жасалды деп есептеледі (АК-тің 394-бабының 1-тармағы).
Әлгінде айтқанымыздай, піарт бір жақтың үсынысымен (оферта), екінші жақтьщ оны қабыддауына байланысты жасалады. Бірак та, кез келген ұсыныс оферта ретінде қарала алмайды,тек заңда бекітілген талаптарға сай келетіні ғана мүмкін болады.
Шарт жасасудың екінші кезеңі— акцепт. Акцепт — оферта жолданған жақтың оны қабылдағаны туралы жауабы (АК-тің 396-бабьшың 1-тармағы). Акцепт толық әрі бұлтарыссыз болуға тиіс. Заң құжаттарында, іскерлік өрісіндегі өдеттегі құқықтарда немесе бұрынғы іскерлік қатынастарынан өзгеше туындамаса, жауап қайтармау акцепт болып есептелмейді. Офертаны алған жақтың оныц акцепті үшін белгіленген мерзімде онда көрсетілген шарт ережелерін орындау жөнінде жасаған әрекеттері (тауарлар тиеп жөнелту, қызмет көрсету, жұмыс орындау, тиіеті соманы төлеу жөне т.б.), егер зандарда өзгеше көзделмесе немесе офертада керсетілмесе, акцепт деп есептеледі (АК-тін 396-бабының 3-тармағы). Акцепт қайтарыльш алынуы мүмкін. Егер акцепті қайтарьш алу туралы хабар оферта жіберген жаққа акцептің өзінен бұрьш немесе онымененқатар келсе, акцепт алынбаған больш есептеледі (АК-тің 396-бабы).
Шарттың жасасу сәті мынадай жағдайларға:
- акцепт үшін мерзімі керсетілген кезде не онсыз ұсыныс жасалды ма;
- оферта ауызша немеее жазбаша нысанда ма, соған байланысты болады.
Офертада акцептіге арналған мерзім керсетілген жағдайда, егер оферта жіберген жақ акцегіті онда көрсетілген мерзім ішінде алса, шарт жасалған больш есептеледі.
2.Офертаны жіберген тарап және шартты жасасуға міндетті тараптаноған өзге жағдайлармен акцеп жасау туралы хабар алған тарап шарт жасасу кезінде пайда болған келіспеушіліктіосындай хабар алған күннен бастап 30 күн ішінде не акцептіде алналған мерзім өткен соңегер заңдарда шарттардың жкелегентүрлері туралы өзге мерзімі белгіленбесе,соттың қарауыны беруге құқылы Егершартжасасуға міндетті тарап жібергеншарт жобасына 30 күн мерзімде осышарт жобасынакеліспеушілікхаттамасыалынсабұлтарап екінші тарапқашартты сол редакцияда қабылданатыны туралы ,не келіспеушілікхаттамасынқабылдамайтыны туралыкеліспеушілікхаттамасыналған күнненбастап 30 күн ішінде хабарлауға міндетті.Келіспеушілікхаттамасынақабылдамаған , неоны қөрсетілген мерзімде қарау нәтижелерітуралы хабардыалмағанжағдайдакеліспеушілікхаттамасыналған тарапмұндайкеліспеушілік тісоттыңқарауынаберуге құқылы.Шарт жасасуға міндетті тарап оныжасасудан жалтарсаекінші тарапшарт жасасуғамәжбүр ету туралы талапқойыпсотқа жүгінугеқұқылы.Шарт жасасудан негізсізжалтаратын тарапекінші тарапқа шарт жасасудан бас тартуарқылы туғызған заладың орнын толтыруға тиіс.Шарт жасасу кезіндетуындаған келіспеушіліктертараптардыңкелісуіменсоттың қарауына берілгенболса ,шарттың тараптаркеліспегенережелері сот шешіміне сәйкес белгіленеді.
3 ШАРТТЫ ӨЗГЕРТУ ЖӨНЕ БҮЗУ
Шартты өзгерту және бүзу заңда немесе шартта өзгеше көзделмесе, тараптардың келісуімен жүзеге асуы мүмкін (АК-тің 401-бабы). Тарапттардьщ біреуінін талабы бойынша шарт:
екінші тарап шартты едөуір бұзған кезде;
занда немесе шартта көзделген өзге реттерде тек сотшеші-
мімен өзгертілуі немесе бұзылуы мүмкін (АК-тің 401-бабының
2-тармағы).
Тараптардьщ біреуі шартты бұзып, ал екінші тарап шарт жасасу кезінде үміт артуға құқылы болғанымен едәуір дәрежеде шығынға әкаліп соқса, бұл шарт едәуір дәрежеде бұзылды деп танылады.
Шартты толық немесе ішінара орындаудан біржақты бас тартқан ретте, мұндай бас тартуға заң құжаттарында немесе тараптардың келісімінде жол берілген кезде, шарт тиісінше бұзылған немесе өзгертілген болып есептеледі (АК-тің 401-бабыньщ 3-тармағы) Шартты бұзу кезінде тараптар міндеттемелерітоқтатылады ал өзгертілген ретте өзгертілген түрінде колданаыла береді.егер тараптардың келісуімен немесе шарттың өзгеру сипатынан өзгеше туындамайтын болса.міндеттемелер шартты өзгерту немесе бұзу туралы тараптар келісімге келген кезден бастап,ал шарт сот тәртібімен бұзылған ретте немесе өзгертілген жағдайда шартты бұзу немесе өзгерту туралы сот шешімі заңды күшіне енген кезден бастап тоқтатылған немесе өзгертілген болып есептеледі