Сот –сарапшылық тауартану зерттеуі көбінде азаматтық істер бойынша, сондай-ақ жеке адамға қарсы, экономикалық қызмет аясында маншікке қарсы, халықаралық денсаулығына және адамгершілікке қарсы қылмыстар жөніндегі қылмыстық істер бойынша, сондай-ақ көлік қылмыстары кезінде жүргізіледі.
Сат-тауартану сараптамасының тақырыбы:
- зерттелетін тауар тектес объектілер сипаттамасының нормативтік талаптарға сәйкестілігі (сәйкессіздігі);
- тауарлардың ақаулары, зақымдары, азаю, қайта сортталуы және арзандауның пайда болу механизмі мен мән-жайын айқындауға байланысты іс жағдаяттарын арнайы ғылыми білім негізінде анықтау болып табылады.
Сараптаманың объектілері:
- материалдық активтер: жылжымалы мүлік ( тауар-материалдар құндылықтар, көлік құралдары, өндіріс қаражаты, малдар); жылжымайтын мүлік (жер, жер қойнауы, жер учаскелері); өнеркәсіптік және азаматтық құрылыс объектілері, әкімшілік ғимараттар мен үй-жайлар, арнайы мақсаттағы объектілер, инженерлік инфрақұрлым, аяқталмаған құрылыс; көпжылдық көшет егістер, жермен тығыс байланысты өзге мүліктер);
- материалдық емес активтер; жұмыс, қызмет көрсету, шығармашылық және интелектуалды қызметтің объектендіріліген нәтижелері; өнеркәсіптік меншіктің тіркелетін объектілері (өнертабыс, патентер, дицензиялыр, пайдалы модельдер, өнеркәсіптік үлгілер, тауар белгілері, қызмет көрсету және шығу орны танбалары); өнеркәсіптік меншіктің тіркелмейтн объектілері (гудвилл, ной-хау, ғылыми есептер мен монографиялар, конструкторлық және технологиялық құжаттамалар, макеттер, модельдер және тәжірибе үлгілері, пайдалану жөніндегі нұсқаулықтар мен әдістемелер); кейнге қалдырылған (капиталданған) шығындар (ұйымдастырушылық шығыстар, ғылыми ерттеу жұмыстарына шығындар);
- сараптама тақырыбаны жататын өзге де іс материалдары болып табылады.
Сот-тауартану сараптамасының ғылыми-әдістемелік негіздері материалдық активтердің, соның ішінде олардың тұтыну және және өзге де құнына әсер ететін сипаттамаларының қалыптасу заңдылықтар тақырыбы бар сарапшылық білім саласын құрайды.
Сот-тауартану сараптамасының сараптамасының міндеттері мен объектілерінің түрлілігін ескергенде, ол былайша жіктеледі:
- азық түлікке жатпайтын тауардарды сот-сарапшылық зерттеу;
- азық-түлік тауарларын сот-сарапшылық зерттеу;
- сот-сарапшылық автотауартану зерттеуі;
- сот-сарапшылық құрылыс-тауартану зерттеуі;
- контрафактік тауарларды сот-сарапшылық зерттеу.
Азық-түлікке жатпайтын тауарларды сот-сарапшылық зерттеу.
Сараптаманың объектілері жеңіл өнеркәсіп тауарлары (аяқкиім, киім, тоқма тауарлары), галантерия және зергерлік бұйымдар, гигиена тауарлары (парфюмерия және косметика), мәдени-тұрмыстық тауарлар (музыка аспаптары, спорт тауарлары); шаруашылық мақсаттағы тауарлар (жиһаз, ыдыс-аяқ, тұрмыстық техника, тұрмыстық химия) және сараптама тақырыбына жататын өзге де іс материалдары болып табылады.
Азық-түлік тауарын сот-сарапшылы зерттеу
Сараптаманың объектілері ет-сүт, балық бакалея, жеміс-жидек тауарлары, дәмдәі және астық-ұн тауарлары, тамақтық концентраттар және сараптама тақырыбына жататын өзге де іс материалдарын болып табылады.
Сараптаманың шешуіне қойылуы мүмкін сұрақтардың ауқымы осының алдындағы тарауға ұқсас.
Сот-сарапшылық автотауартану зерттеуі
Сараптаманың объектілері көлік құралдары, оның агрегаттары, тораптары, бөлшектері және қосалқы бөлшектері, көлік құралдарын жөндеуге арналған материалдар, сондай-ақ сараптама тақырыбаны жататын өзге де іс материалдары болып табылады.
Сот сарапшылық құрылыс-тауартану зерттеуі
Сараптаманың объектілері өнеркәсіптік, азаматтық және азаматтық масаттағы құрылыс материалдары, бұйымдар, құрылымдар, ғимараттар мен үй-жайлар және сараптама тақырыбына жататын өзге де іс материалдары болып табылады.
Алдын ала контрафактік ретінде белгіленген өнімді сот-сарапшылық зерттеу
Қәзіргі уақытта бейне және аудиоөнімге қатысты зертте кешенді сараптама шеңберінде жүргізіледі.
Алдын ала контрафактік ретінде белгіленгенөнімді сот-сарапшылық зерттеу нәтижесінде:
- орамадағы тауар үлгісінің берілген тұпнұсқа ақпаратымен тендестіру немесе өте жақын ұқсастық белгілері;
- бұйымды дайындау және жазба жеткізгішін ресімдеу шарттары, оған дизайн бейнелеулерін түсіру жіне қорғаныс құралын дайындау тісілі;
- шығармадағы жазуды жеткізштегі таңбалаудың болуы, оның түсірудің не алып тастаудың тәсілі;
- шығармадағы жазуды жеткізгіштегі таңбалау үшін немесе одан таңбаларды алып тастау үшін қолданылған техникалық құралдар мен аспаптар;
- жеткізгіштегі шығарма жазбаларын және оның сипаттарын дайындау шарттары;
- жазбаның лицензиялық данасы жеткізігішінен қайталауларды басып шығару үшін пайдаланылған аралық жазу аппаратура анықталуы мүмкін.
Сараптаманың объектілер:
- тауар орамасы және тауар жөніндегі ақпарат жеткізгіштері: шығарма жазбасы жеткізгішін ресімдеу құралы ретіндегі футляр мен қосымша бет: дизаин құралының бейнелеулері:
- ақпарат жеткізгіштері (аудио, бейнекасеталар мен компакт дискілер) және олардың құрамдастары: аудио, бейнекасеталардың корабы мен магниттік коспасы: компакт дискілердің үстінгі беттері;
- жеткізгіштегі шығарма жазбалары: негізгі параметрлері; жазба шарты: түпнұсқа не көшірме, толық бейнесигнал параметрлері, оның жеке бөліктерінің барлық жазбасының жалпы ұзақтығы, жарнама ролигі жазбасының жарнамалық блоктағы жүйелілігі, жарнама ролигімен шығарма жазбасыныңы жүйелілігі, тайм-код жазбасы, шығарманың жалпы сипаттамасы атауы, актілер мен жасаушылар немесе орындаушылардың құрамы, гшығарма құрамы және оның мазмұны, бейнелер мен дыбыс жазбасы сапасының стандарты;
- шығарылған дубликаттардың лицензиялық өнімі жазбасаын данасынан дайындау үшін қолданылған техникалық құралдар: аралық жазатын аппаратура және оның құрал жабдықтары: аппарат тораптары және жазба жеткізгішінде жазылатын құрылғы іздерінің пайда болуымен байланысты құрал-жабдықтар беттері;
- зерттеуге ұсынылған аудио көзбен көру шығармаларына арналған ілеспе құжаттама; әр түрлі анықтамалық ақпарат;
- салыстырмалы зерттеуге арналған үлгілер;
- сараптама тақырыбына жататын өзге де іс материалдар.
Сот тауратану сараптамасын жүргізу үшін материалдарды дайындаудың ерекшеліктері. Сот тауартану сараптамасын тағайындау кезінде зерттеудің тікелей объектлерімен бірге сарапшының қарамағына: іс материалдары соның ішінде зерттеу объектілерін алу хаттамасы; зерттеу объектілерінің ассортименттік, сапалық және сандық, сондай-ақ өзге де көрсеткіштерін белгілейтін құжаттар; техникалық мамандар, технологтар, маркетологтардың қорытындылары; үлгі-эталондар; салыстырмалы үлгілер; бухгалтерлік құжаттамалар; құқық орнатиатын құжаттама; техникалық құжаттамалар ұсынылу керек.
Контрафактілік өнімдерге зерттеу жүргізу үшін: алдын ала контрафактілік ретінде белгіленген ресімдеу бұйымдарымен әртүрлі жеткізгіштегі аудио көзбен көру өнімі; әр түрлі тектік анықтамалық ақпарат; белгілі бір өнім шығарушының көзделген өнімін рәсімдеу стандарттары туралы ; Қазақстан Республикасы аумағында өнімді шығару және таратуға құқық иесінің құқы туралы; нақты іс бойынша ақпараты бар материал; аудио көзбен көру шығармасын алу көзі ұсынылады.