Күшті әсерде қатынасушы(сонымен бірге электромагниттік және әсерде де) элементар бөлшектерге адрондар дейді.Олар вариондар мен мезондарға бөлінеді. Вариондар нуклондарға (протон және нейтрондардың жалпы атына айтылады).Гиперондарға және резонанстарға бөлінеді. Гиперондар массасы протондікінен ауыр болатын бөлшектер болып, оларға бұларды ламбда гиперондар дейді. Одан тыс сигма гиперондар бар:
.
Кси гиперондар:
Гиперондардың периоды
Резонанстардың орташа жасау периоды өте кіші болып,
. Оларөткен ғасырдың 60 жылы ашылған болып,қазіргі күнде олардың саны 300-ден артық. Нуклондар мнен гиперодар жасау периодтары резонанстардікіне қарағанда үлкен болғандығы үшін оларды стабиль бөлшек деп аталады. Ең нақты стабиль бөлшек болып протон саналады. Себебі, оның жасау периоды
Нейтрон еркін күйде шамамен 15 минут айналасында жасайды. Мезондарда стабиль болып саналып олар резонансты мезондарға бөлінеді.
Стабиль мезондарға жатады. Стабиль-тұрақты.Стабиль мезондардың жасау периодыРезонансты мезондарғаСияқты мезондар мысал бола алады.
Жалпы барион және мезон резонанстарының жасау периоды.Олар мұндай өте қысқа уақыт ішінде жасауына қарамастан белбілі спиндерімен жұптықтарына ие болып белгілі ішкі квант сандарына да ие болғандығы үшін оларды да элементер бөлшектер қатарына қосқан.
Резонастар нық массаңы ие болмай үздіксіз масса спектріне ғана ие. Осы спектрдің максимумына сәйкес келуші мән резонанс массасы деп қыблданған. Олардың болу ықтималдығы.
теңдеуімен анықталынып, бұған ыдырау ықтималдығы делінеді.
Г-резонастардың ыдырау ықтималығы.
4.Күшті өзара әсерде қатынаспайтын элементар бөлшектерге лептондар деп аталады. Қазіргі күнде 3 топқа бөлінген лептондар анықталған
бөлшек
, ,
антибөлшек
және олардың бөлшек немесе антибөлшектері болып бөлінеді.
Электрон, , , нейтрондар болып олар стабиль жасайды. Ал мезон немесе лептондар стабиль емес.
Барлық стабиль емес бөлшектредің жасау периоды негізінен кестелерде келтіріледі. Лептондардың өз структурасы фундамаенталь бөлшектерге жатады. Себебі қзіргі күндегі үдеткіштерде жүзеге келтіру мүмкін болған мысалы шамамен 10-18м масштабтағы немесе өлшемдегі электронда структураға ие местігі ашылған.
Электрон мезон немесе лептондар электромагниттік немесе өзара әсерде болса нейтрондар тек күшсіз әсерде ғана қатынасады. Солай еіп қазіргі күнге элементар бөлшектер классификациясын көз алдымызға келтіу үшін келесі кестені пайдаланамыз.
бөлшектер
Әсер тасушылар ЛептондарСтабильРезонанстар
адрондар
МезонБарион
Мезон Барион резонанс резона
Адрондар мен лептондар өздерінің антибөлшектеріне ие. Егер бөлше пен оның антибөлшегі бетпе-бет түссе онда оларға нақты нейтраль бөлшек делінеді.