Жоспары.
- Шағын топ және ұжым.
- Кіші топтың түрлері.
- Топтар іс — әрекетінің эффектісі.
4.Топтың өзара конфликтісі және оны топтастыру
5.Кіші топтың ұжым болып құрылуы.
6.Топпен ұжымның арасындағы қарым қатынас.
Пайдаланылған әдебиеттер.
Негізгі:
- Ярошевский М.Г. История психологии. 3-е изд. М., 1985, стр. 573
2.Ярошевский М.Г. Психология в XX столетин. М, 1971.стр. 367
Қосымша:
3.Анцыферова Л.И. Материалистические идеи в зарубежной психологии. М. Наука. 1974.
4.Большоков В.В. Очерки истории русской психологии Нижнии Новгород 1994
5.Будилова Е.А. Социално – психологические проблемы в русской науке М,1983
6.История зарубежной психологии МГУ1986
7.История советской психологии труда МГУ 1983
8.Кузьмен Е.С., Якунин В.А. Развитие психологии внутри естествознания ЛГУ 1985
9.Логинова Н.А. , Ананьев Б.Г. выдающиися ученый в истории отечественной психологии. А, 1999
10.Петровскии А.В. Вопроси истории и теории психологии М,1984
Лекция мәтіні.
Әлеуметтік психологияда “топ” термині жан – жақты және көп мағыналы болып табылады. Адамдар бір – бірімен көптеген, әртүрлі тұрақты бірлестіктерге біріккен, өте күрделі ұйымдасқан қоғамды “топтар ” деп атайды. Топтар үлкен және шағын топтар деп бөлінеді.
Үлкен топ дегеніміз – мемлекеттің, ұлттың, партиялардың, әлеуметтік бірлестіктердің тарапынан ұсынылған, кәсіптік экономикалық, жас, жыныстық, мәдени белгілері бойынша бөлінеді.
Шағын топ дегеніміз- бұл адамның бірігуі оның мүшелерінің жалпы мақсаты бір және бір – бірімен тікелей жеке байланыста болатын құрам жағынан көп емес адамдардың бірлестігі. Шетелдің әлеуметтік психологиясында шағын топ термині қолданылады. Шағын топтарды зерттеуде АҚШ және Батыс Европа ғалымдары, психологтары М:Аргайл., Р.Бейл., М.Шериф., Л.Фестингер т.б. еңбектері зор. Шағын топтар шартты және наминалды шағын топ болып бөлінеді. Шартты топтарға сынып оқушылары жатады.
Адамдар қатынасының орнығуы немесе өзгеруіне және бір себепші фактор – бұл адамдардың жас деңгейі. ¤мір бойы топтаған тұрмыстық-әлеуметтік тәжірибе адамға, оның төңірегіндегі жандарға, болып жатқан оқиғаларға әсерін тигізбей қоймайды. Жас деңгейі әртүрлі адамдардың бір оқиғаға болған бағасы бірінен-бірі алшақ болуы әбден ықтимал, жастық айырма неғұрлым үлкен болса, психологиялық келіспеушілікте сонша болады. Мысалы, жастардың киімі, өнер талғамы үлкендерге ұнай бермейтініне бәріміз куәміз. Бұл жағдай әулеттер арасындағы қатынастардың мән-мағынасына өз әсерін білдірмей қоймайды. Ал осы төңірегіндегілермен болған өз қатынасының сипатын адам өзі сезе ала ма, не сезбей ме? Бұл сұраққа жауап бірнеше жағдайларға тіреледі. Біріншіден, бұл нақты адамның ой-өріс (сана-сезімі) даму деңгейіне байланысты. Ақыл-есі біршама жетілген адамдар өздерінің төңірегіндегілермен қатынасын жақсы түсініп, дұрыс қабылдайды. Адам аралық қатынастарды орынды сезіну және бағалау жоғары рефлекстік қабілетті керек етеді (қоршаған ортадан келіп түскен ақпараттық сигналдарды жан-жақты мәндік байланысымен қабылдап, жауап бере алу).
Екіншіден, бұл адамның жасына тәуелді. Егделер балаларға қарағанда өзара қатынасты дәлірек пайымдайды, ұнамды не біржақты келеңсіз қатынастарды оңай бағалап, бейтарап қатынасты да орынды сезінеді. ¤мірде екіұшты немесе амбиваленттік және өз ішіне ұнамды да, жағымсызда сипаттарды бірдей қамтыған қарама-қарсылықты қатынастарды бағалау күрделірек келеді.
Адамдар арасындағы қатынастардың нақты өміріндегі маңызына қарай да бағаланады. Қарым-қатынас адам үшін неғұрлым маңызды болса, оның бағалануында соғұрлым дәлсіздіктер жіберілуі мүмкін. ¤зінің төңірегіндегілермен байланысына аса үлкен мән берген адамдар, арақатынастарының ұнамды тараптарын асыра мақтауға бейім келеді.