Шыѓарманыњ таќырыбы – кењес µкіметі орнаѓаннан кейінгі алѓашќы жылдардаѓы ж±мысшылар µмірі. Ќара жердіњ ќыртысын айырып, темір жолдыњ астына топыраќ ‰йіп, темір табан тµсеуге єзірлеп жатќан ж±мыскерлердіњ іс-ќимылын суреттей отырып, олардыњ ішкі д‰ниесін, арман, м‰дде-маќсатын кµрсету, басќаша айтќанда, Ќазаќстандаѓы алѓашќы кењес ж±мыскерлерініњ ењбектегі бейнесін жасау. Портрет жасау ‰стінде кейіпкерлердіњ ќазіргі келбетін кµз алдымызѓа келтіре отырып, жазушы олардыњ µткендегі µмірінен де хабар береді. Егер басќа кейіпкерлердіњ б±рынѓы µмірін 3-4 сµйлеммен ќысќа ќайырса, Єзімханныњ б±рынѓы µмірін µз аузынан, бµлек єњгіме арќауы етеді. М±ндаѓы маќсат-б±лардыњ ќазіргі ењбегі мен µткендегі, Кењес µкіметі орнаѓанѓа дейінгі ењбегін салыстыра кµрсетіп, сол арќылы Кењес заманындаѓы ењбектіњ б±рынѓы ауыр, азатты ењбектен артыќшылыѓын таныту.
Шыѓарманыњ таќырыптыќ, идеялыќ осы ерекшелігі оныњ тілдік ќ±ралдары арќылы кµрініс табады. Егер Єзімхан єњгімесінен кµрінетін б±рынѓы ењбекті суреттеуде жазушы бояуы кµлењкелі, кµњілсіз, с±рѓылт маѓыналы тілдік элементтерді пайдаланса, кењес заманындаѓы ењбекті суреттеуде бояуы ашыќ, жарќын тілдік элементтерді пайдаланылады. Оны байќау ‰шін мына екі ‰зіндіні оќып кµрейік:
“Ќарањызшы!… Мынау жер ќазѓан, жер жµндеген, бір мµлшерден ш±балѓан 300 ж±мыскердіњ мµлшермен, ырѓаќпен ж±мсаѓан темір к‰ректерініњ, ауыр ќайла, ауыр кетпендерініњ, балѓын шомбал с‰ймендерініњ ‰зілмей естіліп т±рѓан дыбыстары к‰й емес пе? 300 ж±мыскердіњ мµлшермен ш±балып, мµлшермен т±рып, мµлшермен, ырѓаќпен ќимылдап жатќандары би емес пе?.. Сырт-сырт, шаќ-шаќ! Кірш-кірш, таќ-таќ, д‰рс-д‰рс, сарт-сарт, кірш-кірш… Міне, б±л дыбыстар шынында би емес пе…?”.
“¦шпыршылар, к‰ндіз бір кезек, т‰нге бір кезек болып, екі рет жер астына т‰седі. Мен к‰ндізгі кезекпен т‰семін. Жаман жыртыќ киімдерін киіп жер астына т‰скен ж±мыскерлердіњ т‰рі тірідей кµрге т‰скен адамдардай болады… К‰німен жер астындаѓы су сорѓалаѓан ќарањѓы ‰њгірлерде шаммен ж‰ресіњ. Шаммен т±рып, кµк тасќа кµк ќ±рыш д‰зді темір ќазыќты ауыр балѓамен бар к‰шіњді, бар жаныњды аямай алас±рып кеп мыжѓылап соѓасыњ. Кµк темірді кµк темірге, кµк темірді кµк тасќа шаќ-шаќ еткізіп, д‰рсілдетіп кеп соѓасыњ. Терењ жер астын кеулеген терењ, ќарањѓы ‰њгір забойларда жаѓалай г‰рсілдетіп соќќан ±шпырлардыњ дауысы б‰кіл жер астын ќозѓалтады. Сµйтіп, жер астын к‰њірентеді. Мыжѓылап соѓып, кµк иыќ болып, екі ќарын салдырап, ж‰регіњ ќарайып, ‰сті басыњ лай суѓа с‰њгіп шыќќандай боласыњ…”.
Екі мєтінді екі т‰рлі ењбек, екі т‰рлі кµњіл-к‰й, екі т‰рлі µмір бейнеленген. Алѓашќысындаѓы ењбек-ќуанышты ењбек, соњѓысындаѓы-азапты, ауыр ењбек. Б±ларды бейнелеуде сµздердіњ маѓыналыќ жаќтары мен ќатар, сµйлем ќ±рылымы, оныњ риторикалыќ с±раќќа не лепті болып ќ±рылуы, сµйлем ќ±рылысындаѓы параллелизм, сµйлемдегі кейбір сµздердіњ ќайталана ќолданылуы, олардыњ эмоционалдыќ бояуы, еліктеуіш сµздер… таѓы басќа тєсілдер ќызмет еткен.
Повестіњ баяндау стилі киносуреттемеге ±ќсас, ‰зік-‰зік бµліктерден т±рады. Соѓан сай сµйлемдердіњ ќ±рылысы да кµбіне ќысќа. Олардыњ ішінде атаулы сµйлемдердіњ, есім баядауышты сµйлемдердіњ жиі кездесуі де сондыќтан.